3 پایگاه اطلاع رسانی مباشر 4 |
تأکید برولایت
آنچه از انطباق گفتار علمای لغت وبرخی از بزرگان در معنای لغت ولی با اندیشه شیعی ذکر شد چنین بدست می اید که این برداشت شیعه از حدیث غدیر با آنچه که در عصر نزول وحی مردم از این واژه فهمیده اند نیز انطباق دارد وشواهدی را که ما براین فهم اشاره خواهیم نمود درستی آن را بیشتر نمایان خواهد نمود. از دیدگاه نظریه شیعی شواهد وقرائنی در این حدیث وجود دارد که تردیدی باقی نمی گذارد براینکه واقعه غدیر به منزله یک اعلام رسمی برخلافت حضرت علی(ع) بوده است. فراخوانی یک جمعیت انبوه از مسلمین در مهم ترین کنگره سالیانه جهان اسلام که از اقصی نقاط مختلف ممالک اسلامی در آن مکان جمع شده اند بهترین فرصتی است که مهمترین مسئله مرتبط با آینده جهان اسلام در آن مطرح شود. و چه چیزی مهمتر از موضوع امامت ورهبری امت اسلامی آن هم در واپسین روزهای عمر مبارک رسول خدا(ص) می توانست باشد؟ نمی توان پذیرفت که صرف محبت به شخصی هرچند امام علی (ع) باشد دارای چنان جایگاهی باشد که نیازمند به این حرکت عظیمی باشد که در آن روز گرم آنان را گرد هم آورد.
ولی تعیین مرجعیت دینی ورهبری وزعامت امت اسلامی آن هم درآخرین روزهای عمر پیامبر اکرم (ص) می توانست چنین اجتماع عظیمی را برای آن طلب نماید. سبط ابن جوزی حنفی متوفای قرن هفتم می نویسد: سیره نویسان اتفاق دارند که حادثه غدیر در بازگشت پیامبر اسلام (ص) از حجه الوداع در هیجدهم ذی حجه با حضور انبوهی از اصحاب که شمارشان صد وبیست هزار نفر بود رخ داد ورسول خدا(ص) فرمود: « من کنت مولاه فعلی مولاه» وی درادامه همین سخن ده معنای محتمل برای کلمه مولا را ذکر نموده ودرباره نه معنای آن مناقشه نموده و تنها معنای دهم یعنی همان «اولی بالشیء» راتایید می کند و می گوید: « ان جمیع المعانی راجعه الی الوجه العاشر» این آماری که ابن جوزی به نقل از سیره نویسان ذکر کرده ویا هرآمار کمتر از آن که دیگر مورخان آورده اند رقمی بس بالاست که برای آن یک مستمسک وتوجیه مهمی را می طلبد.
انتصاب امام علی (ع) به مقام ولایت وامامت
دومین قرینه ای که درضمن حدیث غدیر می تواند شاهدی برمدعای شیعی باشد آنست که برخی از محدثین ضمن طرح حدیث غدیر اشاره کرده اند که پیامبر اسلام(ص) با سوالی که قبل از بیان ومعرفی علی (ع) از مومنین وحاضران پرسیدند. معنی مولا را نیز روشن نموده اند. فرمودند: « الست اولی بکم من انفسکم؟» آیا من از شما به خودتان درتصرف امور اولی نیستم؟ که همه جواب دادن «قالوا: بلی» وسپس موضوع معرفی حضرت علی (ع) به عنوان امام را بیان فرمودند. سبط بن جوزی حنفی در ذیل روایت مذکور می نویسد: « ودل علیه ایضاً قوله (ص) : الست اولی بالمومنین من انفسهم؟ وهذا نص صریح فی اثبات امامته وقبوال طاعته» پس از ابلاغ پیام بزرگان صحابه واز جمله در راس همه آنان خلیفه اول ودوم به علی (ع) تبریک گفتند وطبق اکثر نقلهای محدثین ومورخین اسلامی خلیفه دوم با این عبارت تهنیت به حضرت علی (ع) گفت : « بخ بخ یا اباالحسن اصبحت مولای ومولی کل مومن ومومنه»
از این بیان خلیفه دوم برمی آید که تلقی وبرداشت حاضران از جمله کلمه مولا در آن عصر همان مساله سرپرستی ورهبری جامعه بوده است وچنین تهنیتی از بزرگان با این معنی سازگارتر است.
خطیب بغدادی درتاریخ خود به سند صحیحی نقل می کند که ابوهریره گفت : « من صام یوم ثمانی عشر من ذی الحجه کتب له صیام ستین شهراً وهو یوم غدیر خم لما اخذالنبی(ص) بید علی بن ابی طالب فقال: الست ولی المومنین؟ قالوا: بلی یا رسول الله قال: من کنت مولاه فعلی مولاه. فقال عمربن خطاب. بخ بخ لک یا ابن ابی طالب، اصبحت مولای ومولی کل مسلم.» دراین نقل خطیب بغداید به هردو قرینه اشاره شده است یعنی هم سوال پیامبر از ولایت خود برمومنین واقرار از آنان وهم تهنیت خلیفه دوم به علی(ع) پس از انتصاب به مقام ولایت وامامت که این دو قرینه معنای اولی به تصرف را در حدیث غدیر روشن می نماید.
آینده نگری در امر امامت
مهمترین نکته ای که این خطبه در خود نهفته دارد، ارتباط تنگاتنگ سه ولایت الهی، نبوی و علوی است.
"خطبه غدیر" در بردارنده اسراری است که ضرورت هدایت بشر و سعادت جوامع اسلامی را می توان در آن تفسیر کرد. این خطبه، از یک امر حیاتی که حافظ اسلام و مسلمانان از آسیبهاست سخن می گوید و آن امر حیاتی "امامت"است. حل مشکلات جهان چه در صدر اسلام و چه در زمان حاضر و چه آینده و کمال انسانی، در عمل به دستورات این خطبه نهفته است.چراکه مقدمه خطبه غدیر، توحید، عصاره آن موعظه و احکام متن آن تثبیت امامت و نتیجه اش سعادت وکمال انسان است. مراجعه به فرازهایی از این خطبه شریفه نشان می دهد که پیامبر اسلام(ص) در این خطبه مفاهیم اصلی فرهنگ تشیع و عناصر اصلی اعتقادات شیعه در باب امامت را به روشنی بیان فرموده اند. به همین دلیل، می توان ادعا کرد هیچ کس درباره مبانی فکری شیعه، بیش از آنچه در این خطبه شریفه آمده، چیزی نگفته است. از آنجا که نبی گرامی اسلام(ص) اولین پایه گذار مفاهیم اساسی اعتقادات شیعه درباب امامت هستند، خطبه غدیر همواره مورد توجه امامان معصوم(ع) بوده و ایشان به توضیح و تفسیر آن پرداخته اند.
الهی بودن امامت وولایت
امام رضا(ع)در مورد انتخاب حضرت امام علی (ع)توسط پیامبر اکرم (ص)به امر خداوند متعال فرمودند: "پیامبر(ص) علی(ع) را به عنوان پیشوا و امام منصوب کرد، همه احتیاجهای امت را بیان کرد، هر که گمان کند خدای بزرگ دینش را کامل نکرده، قرآن را رد نموده و هر که قرآن را رد کند، به آن کافر گردیده است."(10)همچنین فرمودند: "کیست که توان شناسایی امام یا انتخاب امام را داشته باشد؟ هرگز... در این جا خردها گم گشته، خویشتن داریها بیراهه رفته، عقلها سرگردان شده و دیده ها بی نور گردیده و بزرگان کوچک شده و حکیمان متحیر و خردمندان کوتاه نظر و خطیبان درمانده و اندیشمندان نادان و شعرا وامانده و ادبا ناتوان و سخن دانان درمانده اند از این که بتوانند یکی از شؤون و فضایل امام را توصیف نمایند و همگی به عجز و ناتوانی خود اعتراف دارند. او کجا و انتخاب بشر کجا؟ او کجا و خرد بشر کجا؟ او کجا و همانندی برای او از کجا؟ ای عبدالعزیز، آیا می پنداری که امام در غیر خاندان پیامبر خدا یافت شود؟! به خدا که وجدانشان به ایشان دروغ گفته و آرزوی بیهوده در سر می پرورانند و می خواهند با عقل گم گشته و ناقص خود و با آرای گمراه کننده خویش، امام را نصب کنند... خداوند ایشان را بکشد، به کجا منحرف می شوند، قصد انجام کار سختی را کرده و دروغی را ساخته و پرداخته نموده اند و به گمراهی دوری افتاده و در سرگردانی فرورفته اند که با چشم بینا، امام را ترک کردند. "شیطان کردارشان را در نظر آنان آراست و از راه منحرفشان کرد، با آن که اهل بصیرت بودند." ایشان از انتخاب خدا و انتخاب رسول او و اهل بیتش رویگردان شده و به انتخاب خود گرویدند، در صورتی که قرآن ندا می کند: "پروردگارت هر چه خواهد بیافریند و انتخاب کند، اختیار به دست آنان نیست، خدا از آنچه با او شریک قرار می دهند منزه و والاست". چگونه ایشان قادرند امام را انتخاب کنند، در صورتی که امام عالمی است که نادانی ندارد، سرپرستی است که روی نمی گرداند، کانون قدس و پاکی و طاعت و زهد و علم و عبادت است. دعوت پیامبر اختصاص به او دارد. در دودمانش جای هیچ گونه طعن و سرزنش نیست.آیا "ایشان" مقام و منزلت امامت را در میان امت می دانند تا بتوانند او را خود انتخاب نمایند. همانا امامت ارزشش والاتر و شأنش برتر و منزلتش عالی تر و مکانش منیع تر و ژرفایش عمیق تر از آن است که مردم با عقل خود به آن رسند یا به آرایشان آن را دریابند و یا به انتخاب خود امامی منصوب کنند. امامت، مقامی است که خداوند عزوجل بعد از رتبه نبوت و خلّت در مرتبه سوم، ابراهیم خلیل را به آن اختصاص داد و نامش را بلند و استوار نمود... سپس خدای متعال ابراهیم را شرافت بخشید و امامت را در فرزندان برگزیده و پاکش قرار داد... پس امامت همیشه در دورانهای متوالی در فرزندان او بود و از یکدیگر به ارث می بردند تا خدای تعالی آن را به پیامبر ما ارث داد. آن گاه پیامبر(ص) به فرمان خداوند آن را به علی(ع) واگذار کرد و سپس در میان فرزندان برگزیده اش که خداوند به آنان علم و ایمان داد، جاری شد... پس امامت تا روز قیامت تنها در میان فرزندان علی(ع) می باشد، زیرا پس از محمد(ص) پیامبری نیست... این نادانان از کجا و به چه دلیل برای خود امام انتخاب می کنند؟
ثمره ولایت پذیری
امام رضا(ع) با اشاره به پذیرش ولایت امیرالمومنین(ع) توسط شیعیان، که مهر ولایت را بر نامه اعمالشان ثبت نموده و این مجوز ورود به بهشت رضوان خواهد بود، می فرمایند: "(غدیر) روزی است که جبرئیل دستور می دهد: کرسی کرامت خدا را روبه روی بیت المعمور قرار دهید. آن گاه بالای آن رفته و فرشتگان تمامی آسمانها گرد او جمع شده، محمد(ص) را ستایش کرده و برای شیعیان و دوستداران امیرالمومنین(ع) و امامان(ع) آمرزش می خواهند."امام رضا(ع) بعد از بیان این مسأله که دین بدون ولایت و امامت علی(ع) ناقص است، به مسأله مهم دیگری اشاره می کنند که رضایت خداوند و خشنودی او بدون ولایت و عشق علی(ع) حاصل نمی شود. امام رضا(ع) با اشاره به بزرگداشت این روز به عنوان عید می فرمایند: (غدیر) روزی است که هر کس در آن روز، خدا را پرستش نموده و خانواده و خود و برادرانش را در وسعت قرار دهد، خداوند مال او را افزایش داده و او را از آتش رها می کند.
منابع:
1- قرآن
2- نهج البلاغه
3- احقاق الحق
4- صحیفة الرضا
5- معالم المدرستین ج2
6- من لا یحضره الفقهیه، ج 1
7- من لا یحضره الفقهیه، جلد 1
8- ماهنامه پاسدار اسلام ،شماره 289
9- جزوات خطبه غدیر
¤ نویسنده: موسی مباشری
نکات مهم در هنگام مطالعه
1ـ عادت کنید صبحها زود بیدار شوید و بعد از کمی نرمش مطالعه کنید .
2ـ در هنگام مطالعه اگر قسمتی را نفهمیدید وقت خود را برای آن قسمت صرف نکنید و در فرصت دیگر به آن قسمت بپردازید .
3ـ برای مطلعه مکان ثابتی را بدور از سروصدا در نظر بگیرید .
4ـ در همان اتاقی که استراحت می کنید مطالعه نکنید .
5ـ اگر میز مطالعه ندارید با چیدن چند کتاب یا شی ء دیگر یک میز مطالعه درست کنید .
6ـ هنگام مطالعه زیر نکات مهم خط بکشید و یا نکات مهم را یادداشت کنید .
7ـ بعد از مطالعه مطالبی را که یادگرفته اید خلاصه نویسی کنید .
8ـ بعد از مطالعه از روی مطالبی که یادداشت یا خلاصه نویسی کرده اید مطلب درس را توضیح دهید .
9ـ مطالب مطالعه شده را به صورت مستمر چندبار مرور کنید .
¤ نویسنده: موسی مباشری
موضوع: تحقیق : بررسی اهمیت وضرورت مشاوره وراهنمایی از دیدگاه مدیران ومشاوران منطقه زرین شهر
چکیده :
در این پژوهش اهمیت وضرورت مشاوره از دیدگاه مدیران مدارس ومشاوران مورد بررسی ومطالعه علمی قرار گرفته است برای این منظور کلیه مدیران مدارس متوسطه منطقه زرین شهر و20 درصد مشاوران منطقه بطور تصادفی انتخاب واز آنها خواسته شده تا به سوالات محقق ساخته این تحقیق که برمبنای مقیاس لینکرت تنظیم شده است پاسخ دهند آنگاه نتایج بدست آمده با استفاده از روش آمار توصیفی واستنباطی نظیر میانگین ، در صد فراوانی ، انحراف معیار و... وازمون طی دو ( X2) مورد بررسی قرار گرفته است در این پژوهش برای تکمیل اطلاعات پژوهشگر از مصاحبه انفرادی با مشاوران نیز استفاده شده است . نتایج بدست آمده آزمون فوق در سطح دو گروه آزمودنی ( مدیران ومشاوران ) در ارتباط با کلیه فرضیه های تحقیق مثبت ارزیابی شده است چرا که X2 مشاهده شده در همه موارد بزرگتر از X2 جدول در سطح آلفای 5 درصد بوده واز فراوانی های مورد انتظار هم بیشتر بوده است در این ارتباط تفاوت معنی داری نیز بین نظرات مدیران ومشاوران مشاهده نشده است .
1- بررسی یافته های پژوهش در مورد « میزان اطلاع مدیران مدارس از مشاوره وروشهای آن »
8/9 9درصد بالاتر از حد متوسط بوده است
2- در خصوص « همکاری مدیران ومیزان تاثیر در اجرای صحیح برنامه های مشاوره مدارس » 5/25 درصد در حد زیاد و3/74 درصد بسیار زیاد بوده است یعنی 8/99 درصد معتقد به همکاری مدیران در اجرای برنامه های مشاوره ای بوده اند
3- در ارتباط با « هدایت وموفقیت تحصیلی دانش آموزان ودیدگاه مثبت مدیران نسبت به مشاوره » 2/95 درصد پاسخهای مدیران بالاتر از حد متوسط بوده است
4- در این پژوهش 7/31 درصد پاسخها در مورد« دیدگاه مدیران نسبت به مشاوره وافزایش بهره وری کار مشاور در مدارس » در حد متوسط و9/54 درصد بالاتر از متوسط بوده است
5- توزیع فراوانی ودرصد پاسخهای مدیران در خصوص « آگاهی مدیران از قانون واجرای آن ورابطه آن با پیشرفت کار مشاوره » 94 درصد بالاتر از حد متوسط ارزیابی شده است
6- از مقایسه درصد پاسخهای مدیران به سوال اساسی ششم تحقیق مشخص می شود که 2/88 درصد
( بالاتر از حد متوسط) معتقدند که آگاهی وحمایت مدیران از مشاوره با موفقیت شغلی مدیران رابطه دارد
7- در این تحقیق 86 درصد ( بالاتر از حد متوسط ) معتقدند « میزان حضور مشاورین در مدارس با پیشرفت امور اداری ، آموزشی وپرورشی مدارس رابطه معنی داری وجود دارد
با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد هایی را به شرح ذیل جهت مدیران مدارس مطرح می نماید:
1- تشکیل دوره های کوتاه مدت وضمن خدمت برای مدیران مدارس متوسطه در جهت بالابردن اطلاعات وآگاهی آنها در زمینه مشاوره وروشهای آن
2- برگزاری سمینارهای مشترک جهت مدیران ومشاوران مدارس متوسطه در طول سال تحصیلی
3- ارسال مقاله ، جزوه ، کتاب ، بروشور و... در خصوص مشاوره وروشهای آن جهت مطالعه مدیران ومشاوران مدارس متوسطه
4- پیش بینی امتیاز لازم جهت همکاری مدیران در امور مشاوره ای مدارس در ارزشیابی سالانه مدیران وفرم امتیاز بندی مدیران نمونه
5- مدیر ومشاوران هر آموزشگاه در هریک یا دوهفته یک جلسه جهت تبادل نظر وهماهنگی با همدیگر برگزار نمایند .
6- آشنا نمودن مدیران با قوانین ومقررات خصوصا قوانین مربوط به امور مشاوره دانش آموزان در جلسات مشاوره
7- تنظیم سازمان بندی کار مشاور براساس 36 ساعت در هفته وپرداخت حق معاونت به مشاوران
8- ارزشیابی مستمر ازفعالیتهای مشاوره ای در مدارس وفعالیتهای مدیر ومشاوران وارائه پیشنهاددر خصوص نقاط قوت وضعف مدیران ومشاوران
9- آشنا سازی مدیران با مراکز درمانی ، خدماتی معتبر وهسته های مشاوره
10-ارائه اطلاعات لازم به مدیران در ارتباط با فعالیتهای مستمر وماهانه ، پرونده های مشاوره ای ، هفته بهداشت روانی ، صندوق ارتباط با مشاور ، ثبت مشکلات رفتاری دانش آموزان ، آیین نامه هدایت تحصیلی ، هفته معرفی مشاغل وشیوه های مشاوره وراهنمایی تحصیلی ، شغلی وسازش دانش آموزان
11-آشنا سازی مدیران با خصوصیات وویژگیهای دوران جوانی ونوجوانی
12- تنظیم دستورالعملی برای نحوه انعکاس مسائل دانش آموزان توسط مشاوره به مدیر آموزشگاه
13- برگزاری جلسات پرسش وپاسخ جهت دانش آموزان با حضور مدیر ومشاور آموزشگاه
14- تشویق مدیرانی که در امر مشاوره همکاری فعال ومستمر داشته اند
توجه: برای دسترسی به این تحقیق می توانید به مراکزتحقیقات معلمان مناطق ونواحی استان اصفهان مراجعه نمایید
¤ نویسنده: موسی مباشری
)الف - سئوالات مربوط به سوره منافقون(
س 1- با توجه به محتوای سوره منافقون چرا یکی از آداب نماز جمعه خواندن سوره جمعه و سوره ی منافقون در نماز جمعه میباشد؟
ج - بدین خاطر سوره منافقون را درنماز جمعه می خوانند تا مسلمانان ، همه هفته در این مراسم عبادی سیاسی توطئه های منافقان را "مجدداً به خاطر بیاورند و دائماً " مراقب تحرکات ، تخریبها و نقشه های شوم آنها باشند.
س2 - با توجه به تفسیر آیه 1 سوره منافقون (اذا جاء ک المنافقون قالوا نشهد انک لرسول الله والله یعلم انک لرسوله والله یشهد ان المنافقین لکاذبون ) در رابطه با اینکه خطر منافقان در هر جامعه از خطر هر دشمنی بیشتر است ، سه علت را بیان کرده ، آنها را بنویسید ؟
ج - خطر منافقان برای هر جامعه از خطر هر دشمن بیشتر است. زیرا اولاً " شناخت آنها غالبا " آسان نیست . ثانیاً " دشمنان داخلی هستند . و گاه چنان در تار و پود جامعه نفوذ می کنند که جدا ساختن آنها کار بسیار مشکلی است و ثالثاً " روابط مختلف آنها با سایر اعضا جامعه کار مبارزه را با آنها دشوار می سازد .
س 3- نخستین نشانه نفاق را با توجه به تفسیر آیه 1 سوره منافقون (اذا جاءک المنافقون …) نام برده و توضیح دهید ؟
ج - نخستین سخنی را که از قرآن در این جا درباره منافقان مطرح میکند همان اظهار ایمان دروغین آنها است که پایه اصلی نفاق را تشکیل می دهد . و میفرمایید : هنگامیکه منافقان نزد تو می آیند میگویند ما شهادت میدهیم که تو رسول خدایی پس قرآن می فرمایید : خداوند می داند که تو فرستاده او هستی ولی خداوند گواهی میدهد که منافقان درغگو هستند و از اینجا نخستین نشانه نفاق روشن می شود و آن دوگانگی ظاهر و باطن است که با زبان موکداً "اظهار ایمان می کنند . ولی در دل آنها مطلقاً خبری از ایمان نیست. این دروغگویی و کذب ،و این دوگانگی درون و برون محور اصلی نفاق را تشکیل می دهد.
س 4- دومین نشانه نفاق را با توجه به تفسیر آیه 2 سوره منافقون (اتخذوا ایمانهم جنة فصدوا عن سبیل الله انهم ساء ما کانوا یعملون) نام برده و توضیح دهید ؟
ج - یکی دیگر از نشانه های منافقان این است که آنها با سوگندهایشان سپر ساخته اند تا مردم را از راه خدا باز دارند . آنها کارهای بسیار بدی انجام می دهند . چرا که در ظاهر ابراز ایمان می کنند و در باطن کفر می ورزند و در طریق هدایت مردم به آئین حق ، ایجاد مانع می نمایند. و چه عملی از این بدتر و زشت تر ؟ آنها دائماً " با مؤمنان در حال جنگ و ستیزند و هرگز نباید فریب این ظاهر سازی و چرب زبانی آنها را خورد. زیرا انتخاب سپر مخصوص میدانهای نبرد است.
س 5 - در آیه 2 سوره منافقون (اتخذوا ایمانهم جنة فصدوا عن سبیل الله انهم…) برای جمله صدوا عن سبیل الله دو معنا ذکرشده ،آنها را بنویسید ؟
ج - مفسران برای جمله (صدواعن سبیل الله ) دو معنی ذکر کرده اند . نخست اعراض از راه خدا و دیگر باز داشتن دیگران از این راه ، اگر چه جمع میان هر دو معنی در آیه مورد بحث امکان پذیر است . ولی با توجه به توسل آنها به سوگندهای دروغ ، معنی دوم ، مناسب به نظر میرسد چرا که هدف از این سوگندها اغفال دیگران است .
س 6 - علت اساسی ترس منافقان را با توجه به تفسیر آیه4 سوره منافقون (و اذا رایتهم تعجبک اجسامهم …) بنویسید ؟
ج - با توجه به تفسیرآیه 4 سوره منافقون ، منافقین همواره تو خالی و فا قد توکل بر خدا و اعتماد بر نفس هستند و هر فریادی که از هر جا بلند شود آن را بر ضد خود می پندارد و همیشه یک حالت سوء ظن و بدگمانی سر تا سر روح آنها را فرا گرفته و به حکم الخائن و خائن از همه چیز حتی از سایه خود می ترسند و این یکی دیگر از نشانه های آنهاست .
س 7 - با توجه به تفسیر آیه 5 سوره منافقون ( و اذا قیل لهم تعالوا… ) نشانه دیگر منافقان چیست ؟ و نمونه بارز و آشکار این نشانه (که این آیه درباره کار او نازل شده است ) کیست ؟
ج - نشانه دیگر منافقان که در آیه 5 آمده کبر و غرور است و نمونه بارز و آ شکار آن محمد بن أبی میباشد که سخنان ناروائی در مورد پیامبر (ص) و مؤمنان و مهاجران گفت و آیاتی در مورد او نازل شد .
س 8 - آیا تفسیر آیه 6 سوره منافقون (سواء علیهم استغفرت لهم …) دلالت بر این دارد ، که هر آدم گنهکاری،فاسق است ؟
ج - در تفسیر آیه 6 سوره منافقون بیان می شود که هر آدم گنهکاری فاسق نیست چرا که پیغمبر (ص) برای نجات گنهکاران آمده بلکه آن دسته از گنهکاران است که در گناه اصرار می ورزند . و لجاجت دارند و در برابر حق مستکبرند.
س 9 - با توجه به بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه 8 سوره منافقون چند نشانه منافقان را نام ببرید ؟
ج - نشانه های منافقان بشرح ذیل است :
الف - دروغگوئی صریح و آشکار ( و الله یشهد ان ا لمنافقین لکاذبون)
ب - استفاده از سوگندهای دروغین برای گمراه ساختن مردم (اتخذوا ایمانهم جنه )
ج - عدم درک واقعیات ، بر اثر رها کردن آئین حق بعد از شناخت آن (لا یفقهون)
د - داشتن ظاهری آراسته و زبانی چرب ،علی رغم تهی بودن درون و باطن
ه - بیهودگی در جامعه و عدم انعطاف در مقابل حق ، همچون یک قطعه چوب خشک
و - بدگمانی وترس ووحشت از هر حادثه و هر چیز به خاطر خا ئن بو دن
ز - حق را به مسخره و استهزا گرفتن
ح - فسق وگناه
ط- خود را مالک همه چیز دانستن و دیگران را مختاج به خود پنداشتن
ی- خود را عزیز ودیگران را ذلیل ،تصور کردن
س 10 - در تفسیر آیه 9 سوره منافقون (یا ایها الذین امنوا لا تلهکم اموالکم و … ) حدیثی از حضرت امام باقر (ع) درباره مضرات مال پرستی و جاه طلبی نقل شده است ترجمه آن را بنویسید ؟
ج - حضرت امام باقر (ع) درباره مضرات مال پرستی و جاه طلبی مربوط به تفسیر آیه 9سوره منافقون مفرماید: دوگرگ درنده در یک گله بی چوپان که یک در اول و دیگری در آخر آن میباشد آنقدر ضرر نمیزنند که مال پرستی وجاه طلبی به دین مؤمن ضرر می رسانند .
¤ نویسنده: موسی مباشری
) ب-سوالات مربوط به سوره جمعه(
س 11 - در تفسیر آیه1 جمعه (یسبح لله مافی السموات وما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم ) سه صفت از صفات خداوند آ مده است ، آنها ر ا نام ببرید ؟
ج - صفات عزیز ، فروتن و حکیم در آیه اول سوره جمعه آمده است.
12- در تفسیر آیه 2 سوره جمعه( هوالذی بعث فی ا لمییین )هدف از بعثت پیامبر (ص) را سه چیزمعرفی کرده است آنها را نام ببرید ؟
ج - خداوند در آیه 2 سوره ئ جمعه هدف از بعثت پیامبر را سه چیز معرفی کرده اول تلاوت آ یات الهی برای مردم ،دوم تهذیب وتزکیه نفوس وسوم تعلیم کتاب و حکمت .
س 13 - در بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه 4 سوره جمعه چرا گفتن اذکار از سوی ثروتمندانی که انفاق نمی کنند ، مورد قبول خداوند نیست ؟
ج - گفتن اذکار از سوی ثروتمندانی که انفاق نمی کنند مورد قبول نیست زیرا تعبیر پیامبر اکرم (ص) از آیه ( ذالک فضل اله یوء تیه من یشاء) این فضل الهی است به هر کسی بخواهد می دهد. اینست که : راه وصول به فضل الهی از طریق انفاق ثروتها صورت می گیرد.
س 14 - در تفسیر آیه 5 سوره جمعه (مثل الذین حملوا التوریة…) هشداری را که به مسلمانان در رابطه با عمل به قرآن داده است بنویسید ؟
ج - با توجه به آیه 6 سوره جمعه خداوند به مسلمانان در رابطه با عمل نمودن به قرآن هشدار می دهد که مراقب باشند سرنوشتی همچون یهود پیدا نکنند این فضل عظیم الهی که شامل حال آنها شده و این قرآن مجید برای این نیست که در خانه خاک بخورد یا فقط برای خواندن برای مردگان و امثال آن باشد بلکه مسلمانان باید آن را بخوانند و در تمام زندگی فردی و اجتماعی از آن استفاده نموده و به آن عمل کنند .
س 15 - در تفسیر آیه 6 سوره جمعه (قل یا ایها الذین هادوا ان زعمتم…) چرا قرآن به یهود می گوید تقاضای مرگ کنید ؟ به طور کامل توضیح دهید ؟
ج - قرآن به یهود می گوید اگر گمان میکنید که شما دوستان خدا غیر از مردم هستید پس آرزوی مرگ کنید اگر راست می گویید . و آنها به خاطر اینکه به زندگی دنیا چسبیده اند و دوست دارند هزاران سال در دنیا زندگی کنند در قول خود صادق نیستند . و از طرفی هم به خاطر اعمالی که از پیش فرستاده اند از مرگ وحشت دارند . چرا که دوست همیشه مشتاق لقای دوست است و میدانیم که لقای معنوی پروردگار در قیامت رخ می دهند. هنگامی که حجاب های عالم دنیا کنار می رود و آنجاست که انسان با چشم دل جمال محبوب را می بیند .
س 16 - در تفسیر آیه 7 سوره جمعه (و لا یتمنو تة ابداً بما قدمت ایدیهم و الله علیم بالظالمین) به دو عامل مهم ترس انسان از مرگ اشاره شده است ، آنها را نام ببرید ؟
ج - بر اساس تفسیر آیه 7 سوره جمعه دو عامل مهم ترس انسان از مرگ عبارتند از :
الف - زمانی که انسان به زندگی بعد از مرگ ایمان ندارد و مرگ را هیولای فنا و نیستی و ظلمت کده عدم می پندارد و طبیعتی است که انسان از نیستی و عدم بگریزد .
ب - زمانی که انسان به جهان پس از مرگ معتقد است اما پرونده اعمال خود را چنان تاریک و سیاه می بیند که از حضور در آن دادگاه بزرگ سخت بیمناک است .
س 17 - در تفسیر آیه 8 سوره جمعه ( قل ان الموت الذی تفرون منه…) به دو قانون از عمومی ترین و گسترده ترین قوانین این عالم اشاره شده است ، آنها را نام ببرید ؟
ج - با توجه به تفسیر آیه 8 سوره جمعه عمومی ترین و گسترده ترین قوانین این عالم عبارتند از:
الف-مرگ از قوانین مسلم این عالم است .
ب-حضور در دادگاه عدل خدا و حسابرسی اعمال که خداوند از همه اعمال بندگان خود دقیقا آگاه است
س 18 -در بخش نکته ها بعد از پایان تفسیر آیه 8 سوره جمعه حدیثی از پیامبر اکرم (ص)درباره چگونگی افزایش علم برای عالم بی عمل ،نقل شده است .ترجمه آن را بنویسید ؟
ج - پیامبر اکرم (ص) در مورد چگونگی افزایش علم برای عالم بی عمل می فرماید : هر کس عملش افزوده شود ولی بر هدایتش نیفزاید این علم جز دوری از خدا برای او حاصلی ندارد.
س 19 - در تفسیر آیه 10 سوره جمعه (فاذا قضیت الصلواة فنتشر وا …) عامل اصلی هرگونه گناه را چه چیز معرفی کرده و راه حل آن را چه دانسته است ؟
ج - با توجه به تفسیر آیه 10 سوره جمعه غفلت و بی خبری عامل اصلی هر گونه گناه است و راه حل این غفلت و بی خبری همان ذکر و یاد خدا بودن است ذکری که همراه با تفکر باشد چرا که آنچه که مایه فلاح و رستگاری است همان ذکر آمیخته با تفکر در جمیع حالات است و اصولاً " ادامه ذکر سبب می شود که یاد خدا در اعماق جان انسان رسوخ کند و ریشه غفلت و بی خبری را که عامل اصلی هر گناه است بسوزاند و انسان را در مسیر فلاح راهنمایی کند .
س 20 - در بخش نکته هادر پایان تفسیر آیه 11 سوره جمعه حدیثی از پیامبر اکرم (ص) در رابطه با مجازات کسانی که نماز جمعه را ترک می کنند ، نقل شده است ، ترجمه آن را بنویسید ؟
ج - پیامبر اکرم (ص) در رابطه با مجازات کسانی که نماز جمعه را ترک می کنند فرموده خداوند نماز جمعه را بر شما واجب کرده هر کس آن را در حیات من یا بعد از وفات من از روی استخفاف یا انکار ترک کند خداوند او را پریشان می کند و به کار او برکت نمی دهند بدانید زکات او قبول نمی شود، بدانید حج او قبول نمی شود، بدانید اعمال نیک او قبول نخواهد شد تا از این کار توبه کند .
¤ نویسنده: موسی مباشری
ج - سوالات مربوط به سوره نور
س21- با توجه به تفسیر آیه 1 سوره نور ( سورة انزلنا ها و فرضناها و ..) چرا این سوره راسوره نور نامیده اند ؟
ج - بدین خاطر سوره نور را نور نامیدند که این نور که یکی از چشمگیر ترین آیات سوره است و از طرفی محتوای سوره نیز از نورانیت خاصی برخورد دار است به انسانها، به خانواده ها ، به زن و مرد، نور عفت و پاکدامنی می بخشد و به زبان ها و سخن ها نورانیت و تقوی و راستی می دهد وبه جان ها نور توحید و ایمان به معاد وتسلیم در برابر دعوت پیامبر (ص) میدهد .
س22- تفسیر آیه 2 سوره نور ( الزانیة و الزانی فاجلدوا ) مشتمل بر سه دستور است آنها را بنویسید ؟
ج - تفسیر آیه 2 سوره نور مشتمل بر سه دستور است :
الف - حکم مجازات زنان ومردان آلوده به فحشا ( منظور آمیزش جنسی زن و مرد بدون مجوز شرعی است )
ب - تاکید بر این که در ا جرای این حد الهی گرفتار محبتها و احساسات بی مورد نشوید احساسات و محبتی که نتیجه ای جز فساد و آلودگی ا جتماعی ندارد. منتها برای خنثی کردن انگیز های این گونه احساسات مسئله ایمان به خدا و روز جزا را پیش می کشد چرا که نشانه ی ایمان به مبداء و معاد تسلیم مطلق در برابر فرمان اوست .این ایمان سبب می شود که انسان در برابر تخلفا ت احساس مسئولیت کند.
ج - دستور حضور جمعی از مومنان در صحنه مجازات است چرا که هدف تنها این نیست که گنهکار عبرت گیرد بلکه هدف آن است که مجازات او سبب عبرت دیگران هم بشود و به تعبیر دیگر با توجه به بافت زندگی اجتماعی بشرآلودگی های اخلاقی در یک فرد ثابت نمی ماند و به جامعه سرایت می کند و برای پاکسازی باید همانگونه که گناه بر ملا شده مجازات هم بر ملا گردد.
س23- با مطالعه بخش نکته ها که در پایان تفسیر آیه 3 سوره نور آمده است ، توضیح دهید چرا زانیة مقدم بر زانی ذکر شده است ؟
ج - در آیه 2 سوره نور زانیه مقدم بر زانی ذکر شده است دلیل آن این است که بدون شک این عمل منافی عفت از همه کس قبیح است ولی از زنان زشت تر و قبیح تر است چرا که آنها از حجب و حیای بیشتری برخور دارند و از این گذشته عواقب شوم این امر گرچه دامن گیر هر دو می شود اما در مورد زنان عواقب شومش بیشتر است و این احتمال وجود دارد که سر چشمه وسوسه این کار بیشتر از ناحیه آنها صورت گیرد ودر بسیاری از موارد عامل اصلی محسوب شوند.
س24-در تفسیر 4 سوره نور ( والذین یرمون المحصنات …) کسی که فردی را متهم به زنا می کند ، چرا باید چهار شاهد عادل بیاورد وگرنه ، خودش مجازات می گردد ؟
ج - خداوند در آیه 4 سوره نور می فرماید کسانی که زنان پاکدامن را متهم به عمل منافی عفت می کنند باید برای اثبات این ادعا چهار شاهد (عادل) بیاورند و اگر نیاورند هر یک از آنها را هشتاد تا زیانه بزنند و این به خاطر این است که در آیات گذشته مجازات شدیدی برای زن و مرد زناکار بیان شده بود و ممکن بود این موضوع دستاویزی شود برای افراد مغرض و بی تقوی که از این طریق افراد پاک را مورد اتهام قرار دهند لذا بلا فاصله بعد از بیان مجازات شدید زناکاران ، مجازات شدید تهمت زنندگان را که در صدد سوء استفاده از این حکم هستند بیان می کند تا حیثیت و حرمت خانواده های پاکدامن از خطر این گونه اشخاص مصون بماند و کسی جرائت تعرض به آن برای مردم پیدا نکند .
س25- در تفسیر آیه 4 سوره نور ( والذین یرمون المحصنات …) حدیثی از امام صادق نقل شده است ، ترجمه آن را بنویسید ؟
ج - امام صادق (ع) می فرمایید هنگامی که مسلمانی برادر مسلمانش را به چیزی که در او نیست متهم سازد ایمان در قلب اوذوب می شود همانند نمک در آب !
س26- با توجه به تفسیر آیه 13 سوره نور ( لو لا جاءؤ و علیه باربعة شهداء …) چرا پیامبر (ص) نسبت به اجراء حد علیه منافقان اقدام نفرمودند ؟
ج - باتوجه به تفسیر آیه سوره نور پیامبر اکرم (ص) به این دلیل اقدام به اجرای حد علیه منافقان کرد که تا همکاری از ناحیه مردم نباشد اقدام به چنین امری ممکن نیست زیرا پیوندهای تعصب آمیز قبیله ای گاهی سبب می شد که مقاومت های منفی در برابر اجرای بعضی از احکام ولو به طور موقت ابراز شود چنانکه طبق نقل تواریخ در این حادثه چنین بود .
س27- در تفسیر آیه 15 سوره نور ( اذ تلقونه بالسنتکم …) در رابطه با شایعه پراکنی به سه گناه بزرگ اشاره کرده است آنها را بنویسید ؟
ج - در تفسبیر آیه 15 سوره نور در رابطه با شایعه پراکنی به سه گناه بزرگ اشاره شده :
الف - به استقبال این شایعه رفتن و از زبان یکدیگر گرفتن (پذیرفتن شایعه )
ب - منتشر ساختن شایعه ای را که هیچگونه علم و یقین آن نداشته و بازگو کردن برای دیگران (نشر شایعه بدون هیچگونه تحقیقی)
ج - آن را عملی ساده و کوچک شومردن ،در حالی که با حیثیت دو فرد مسلمان ارتباط داشته و باآبروی جامعه اسلامی گره خورده بود (کوچک شمردن شایعه و به عنوان یک وسیله سرگرمی از آن استفاده کردن )
س28- با توجه به تفسیر آیه 19 سوره نور ( ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة …) آیا عشاعه فحشاء تنها به تهمت زدن به زن و مرد و مسائل ناموسی منحصر می شود ؟ توضیح دهید .
ج - اشاعه فحشا تنها منحصر به تهمت زدن و دروغ بی اساس در مورد زن ومرد با ا یمان ومسائل ناموسی نیست این یکی از مصادیق آن است و منحصر به آن نیست چرا که آن یک مفهوم وسیعی داردو هر گونه نشر فساد و اشاعه زشتیها و قبائح و کمک به توسعه آن را شامل میشود با این توضیح که کلمه فاحشه یا فحشا ء در قران به معنی موارد انحرافات جنسی و آلودگیهای ناموسی بکار رفته و از نظر مفهوم لغوی به معنی هر گونه رفتار وگفتاری است که زشتی آن بزرگ باشد.
س29- در پایان تفسیر آیه 20 سوره نور در مورد نشر گناه ، حدیثی از امام رضا (ع) نقل شده است ، ترجمه آن را بنویسید ؟
ج - حضرت امام رضا (ع) در مورد نشر گناه میفرماید آن کس که گناه را نشر دهد محذول ومطرود است و آن کس که گناه را پنهان دارد مشمول آمرزش الهی است.
س 30- با توجه به تفسیر آیه 21سوره نور (یا ایها الذین امنو لا تتبعوا …) نحوه ارتکاب گناه را بصورت گام به گام بنویسید ؟
ج - با توجه به تفسیر آیه 21 سوره نور نحوه ارتکاب گناه
به صورت گام به گام صورت میگیرد چرا که یک انسان پاکدامن و با ایمان را نمی شود یک مرتبه به آغوش فساد پرتاب کرد بلکه باید گام به گام این راه را طی نماید.
گام اول : معاشرت ودوستی با آلودگان است .
گام دوم : شرکت در مجلس آنها است.
گام سوم : فکر گناه اسـت.
گام چهارم : ارتکاب مصادیق مشکوک وشبهات است.
گام پنجم : انجام گناهان صغیره است.
و در گام های بعد گرفتار بدترین کبائر می شودواین خطوات شیطان است چرا که این درست به کسی می ماند که زمام خویش به دست جنایتکاری سپرده او را گام به گام به سوی پرتگاه می برد تا سقوط کند و نابود گردد .
س31- با توجه به تفسیر آیه 24 سوره نور (یوم تشهد علیهم …) آیا در قیامت ، تهمت زنندگان و شایعه سازان تنها با زبان اعتراف به گناهان خود می کنند ؟ به اختصار توضیح دهید ؟
ج – در روز قیامت تهمت زنندگان و شایعه سازان تنها با زبان اعتراف به گناهان خود می کنند و زبان آنها بی آنکه خودشان مایل باشند به گردش در می آید و حقایق را بازگو می کند این مجرمان بعد از مشاهده دلائل و شواهد قطعی جرم، بر خلاف میل باطنی خود صریحا " اقرار به گناه کرده و همه چیز را فاش می سازندچراکه جایی را برای انکار نمی بینند ،دست و پا نیز به سخن در می آیدوهمه چیز را فاش و پنهانی ها را ظاهر میسازد.
س 32 – با توجه به تفسیر آیه 27 سوره نور (یا ایها الذین امنوا لا تدخلوا …) نحوه وارد شدن به خانه دیگران را به طور خلاصه بنویسید ؟
ج - در آیه 27 سوره نور بیان شده است ای کسانی که ایمان آورده اید در خانه های غیر از خانه خود وارد نشوید تا اینکه اجازه بگیرید و بر اهل خانه سلام کنید در این آیه قسمتی از آداب معاشر ت ودستورات اجتماعی اسلام که ارتباط با مسائل مربوط به حفظ عفت عمومی دارد بیان شده است .
به طور خلاصه مفهومش این است که هنگام وارد شدن به خانه دیگران باید اجازه گرفت و آن هم مودبانه و دوستانه و خالص از هر گونه خشونت واینکه در اجازه گرفتن فریاد نکشید ،درب را محکم نکو بید وتا اجازه داده نشود وارد نشوید وهنگام وارد شدن سلام کنید و بدون سلام ومحبت ودوستی وارد نشوید که سلام نشانه صلح وصفا وپیام آور محبت ودوستی است و اگر کمی دقت شود این نشانه خیر وصلاح بوده و ریشه در اعماق عواطف وعقل و شعور انسانی دارد .
س 33- با توجه به تفسیر آیه 30 سوره نور (قل للمومنین یغضوا …) آیا مردان به هنگام برخورد با زنان نامحرم ، باید چشم های خود را ببندند ؟به اختصار توضیح دهید ؟
ج - در آیه 30 سوره نور چنین بیان شده که: به مومنان بگو چشم های خود را (از نگاه کردن به زنان نامحرم و آنچه نظر افکندن به آن حرام است ) فروگیرند و دامان خود را حفظ کنند. با توجه به تفسیر این آیه یغضوا از ماده غض (بر وزن خز ) به معنی کم کردن است و در این جا به معنی کم کردن نگاه است و نمی گوید مومنان باید چشم هایشان را فرو بندند بلکه میگوید باید نگاه خود را کم و کوتاه کنند و این تعبیر لطیفی است به این منظور که اگر انسان به راستی هنگامی که با زنان نامحرمی روبرو می شود بخواهد چشم خود را به کلی ببند ادامه راه رفتن و مانند آن برای او ممکن نیست اما اگر نگاه را از صورت و اندام او بر گیرد و چشم خود را پایین اندازد گوئی از نگاه خویش کاسته است و آن صحنه ای را که ممنوع است از منطقه دید خود به کلی حذف کرده است .
س 34 – با توجه به تفسیر آیه 31 سوره نور (و قل للمومنات یغضضن …) هشت مورد اول از مواردی که زن می تواند در مقابل مرد بدون حجاب باشد را نام ببرید؟
ج - با توجه به تفسیر آیه 31 سوره نور زنان در موارد ذیل می توانند در مقابل مردان بدون حجاب باشند .
1- برای شوهرانشان
2-یا پدرانشان
3-یا پدر شوهرانشان
4-یا پسرانشان
5-یا پسران همسرانشان
6-یا برادرانشان
7-یا پسران برادرانشان
8-یا پسران خواهرانشان
" زنان در چهار مورد دیگر آزادند "
س 35 - در تفسیر آیه 32 سوره نور (و انکحوالایامی منکم والصالحین…) حدیثی از امیر مومنان علی (ع) در باره میانجی گری در ازدواج افراد نقل شده است ، ترجمه آن را بنویسید؟
ج- حضرت علی (ع) درمورد میانجیگری در ازدواج افراد می فرماید: بهترین شفاعت آن است که میان دو نفر برای امر ازدواج میانجیگری کنی تا این امر به سامان برسد.
¤ نویسنده: موسی مباشری
س 36 – تفسیر قسمت اول آیه 33 سوره نور (ولیستضعف الذین لا یجدون نکاحا…)را در مورد افرادی که توانایی ازدواج ندارند بنویسید ؟
ج_ قرآن در مورد افرادی که توانایی ازدواج ندارند می فرماید : آنهایی که وسیله ازدواج ندارند باید عفت پیشه کنند تا خداوند آنان را از فضلش بی نیاز سازد البته خود انسان و دیگران باید تلاش و کوشش کنند ولی اگر وسیله ازدواج فراهم نشد و انسان مجبور شد مدتی را با محرومیت بگذراند مبادا در این مرحله گمان کند که آلودگی جنسی برای او مجاز است. نباید در این مرحله بحرانی و در این دوران آزمایش الهی تن به آلودگی دهد و خود را معذور شمرد که هیچ عذری پذیرفته نیست بلکه باید قدرت ایمان و شخصیت و تقوا را در چنین مرحله ای آزموده و عفت پیشه کند تا خدا از فضل بی پایان خود اورا بی نیاز کند .
س37_باتوجه به تفسیر آیه35 سوره نور (الله نور السموات والارض مثل نوره …) ویژگی ها و خواص هفتگانه نور را نام ببرید؟
ج_با توجه به تفسیر آیه 5 سوره نور خواص و ویژگی های نور عبارتند از :
الف - نور زیباترین و لطیف ترین موجودات در جهان ماده است و سرچشمه همه زیبائیها و لطافتها است .
ب - نور بالاترین سرعت را طبق آنچه در میان دانشمندان معرف است در جهان ماده دارد نور باسرعت سیصد هزار کیلومتر در ثانیه می تواند کره زمین را در یک چشم بر هم زدن هفت بار دور بزند به طوری که مسافت های فوق العاده عظیم نجومی را با سرعت سیر نور می سنجند .
ج - نور وسیله تبیین اجسام و مشاهده موجودات مختلف این جهان است بدون آن نمی توان چیزی را دید. بنابراین هم ظاهر است و هم مظهر (ظاهر کننده )
د - نور آفتاب که مهم ترین نور در دنیا ی ماست پرورش دهنده گلها و گیاهان بلکه رمز بقای همه موجودات زنده است .
ه - امروز ثابت شده که تمام رنگهائی راکه ما می بینیم نتیجه تابش نور آفتاب یا نورهای مشابه آن است و گرنه موجودات در تاریکی مطلق رنگی ندارند .
و - تمام انرژی های موجود در محیط ما (به جز انرژی اتمی ) همه از نور آفتاب سرچشمه می گیرد ، انرژی باد ، ریزش باران ، حرکت نهرها و حرکت همه موجودات زنده به نور آفتاب منتهی می شود .
ز - نور آفتاب نابود کننده انواع میکروبها و موجودات موذی است و اگر تابش اشعه این نور نبود کره زمین تبدیل به بیمارستان بزرگی می شد که همه ساکنانش با مرگ دست به گریبان بودند .
س 38 - معنای آیه 40 سوره نور (او کظلمات فی بحر …) را بنویسید؟
ج_خداوند در آیه 40 سوره نور می فرماید یا همچون ظلماتی است در یک دریائی پهناور که موج آنرا پوشانیده و بر فراز آن موج دیگری است و بر فراز آن ابری تاریک ظلمتهائی است یکی بر فرازدیگر آنچنان که هر گاه دست خودرا خارج کند ممکن نیست آنرا ببیند و کسی که خدا نوری یرای او قرار نداده است نوری بر او نیست .
س 39 - با توجه به تفسیر آیه 43 سوره نور (الم تر ان الله یزجی سحابا" …)در رابطه با شگفتی های درخشندگی برق ابرها توضیح دهید ؟
ج_در پایان آیه 43 سوره نور به یکی از شگفتیهای طبیعت که از آیات توحید است اشاره می کند و می گوید : نزدیک است درخشندگی برق ابرها ، چشم های انسان را ببرد ، ابرهائی که در حقیقت از ذرات آب تشکیل شده است به هنگامی که حامل نیروی برق می شود آنچنان آتشی از درونش بیرون می جهد که برقش چشمها را خیره و رعدش گوشها را از صدای خود پر می کند و گاه همه جا را می لرزاند و این نیروی عظیم د رلابلای این بخار لطیف راستی شگفت انگیز است .
س40_ در بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه 45 سوره نور تنوع و تفاوت های موجودات زنده به عنوان یکی از نشانه های قدرت و عظمت خداوند امده است، آنرا بنویسید؟
ج_ تنوع وتفاوتهای موجودات زنده دلیل عظمت و قدرت خداوند متعال است د رتفسیر نمونه در پایان تفسیر آیه 45 سوره نور آمده است همه جنبندگان از آب نطفه به وجود نمی آیند زیرا حیوانات تک سلولی و بعضی دیگر از حیوانات که مصداق جنبنده (دابه) هستند از طریق تقسیم سلولها بوجود می آیند نه از نطفه مگر این که گفته شود حکم بالا جنبه نوعی دارد نه عمومی ودیگر این که نخستین موجود را که خداوند آفرید آب بود و در روایات اسلامی هم هست که اولین موجودی را که خدا آفرید آب بوده و انسان را بعداً از آب آفرید و طبق فرضیه های علمی جدید نخستین جوانه حیات در دریاها ظاهر شده و این پدیده قبل از همه جا بر اعماق یا کنار دریاها حاکم شده است .و البته این نیرویی که موجود زنده را با آن همه پیچیدگی در نخستین مرحله بوجود آورد و در مراحل بعد هدایت کرد یک نیروی ما فوق طبیعی یعنی اراده خداوند بزرگ بوده است.
س41_با توجه به تفسیر آیه 45 سوره نور ( لقد انزلنا آیات …) خدا هرکسی را بخواهد به صراط مستقیم هدایت می کند ، آیا انسان خود در هدایتش نقشی ندارد ؟
ج_ با توجه به تفسیر آیه 45 سوره نور خداوند هر کسی را که بخواهد به صراط مستقیم هدایت میکند البته ایات الهی دلها را به نور ایمان وتوحید روشن میکند افکار انسانها را نورو صفا می بخشد ومحیط تاریک زندگیشان را عوض میکند وزمینه را برای ایمان فراهم میسازد ولی نقش اصلی را هدایت الهی دارد با توجه به این که مشیت الهی نورهد ایت را به د لهائی می افکند که آماده پذیرش آن هستند یعنی مجاهده را آغاز کر ده اند وگامهای به سوی او برداشتند لذا نقش اصلی را خداوند دارد ولی نقش انسان هم بی تاء ثیر نیست .
س42_ چهره منافقان در آیات 47 و 48 سوره نور (و یقولون امنا بالله وبالرسول…) تصویر گردیده است ، آن را بنویسید؟
ج –چهره منافقان در آیات 47و 48 سوره نور تصویر شده باتوجه به شان نزول آیات آنجایی که منافقان در اختلافشان با مرد یهودی داوری پیامبر را قبول نکردند خداوند آیات منظور را نازل کرد که می فرماید: آنها می گویند به خدا و پیامبر ایمان داریم و اطاعت می کنیم وی بعد از این ادعا گروهی از آنها روی گردان می شوند. آنها د رحقیقت مؤمن نیستند (دلیل بی ایمانی و نفاق برای منافقان ) هنگامی که از آنها دعوت می شود که به سوی خدا و پیامبرش بیایند تا در میان آنها داوری کند گروهی از آنها روی گردان می شوند ( تردید در عدالت پیامبر و اصل نبوت ) اما اگر این داوری به نفع آنها بوده باشد تا نهایت تسلیم به سوی او می آیند . ( شرک و دنیا پرستی آنها ) پس نتیجه می گیریم منافقان به آنچه می گویند عمل نمی کنند و به خدا و پیامبر ایمان قبلی ندارند و دنیا پرستی یکی از صفات آنهاست و اینکه اعراض از داوری پیامبر به گروهی از منافقان نسبت داده شده دلیل این است که نفاق هم مانند ایمان درجات مختلفی دارد .
س43 - در تقسیر آیه 50 سوره نور ( افی قلوبهم مرض ام ارتابوا…) به سه ریشه یا انگیزه اصلی عدم تسلیم منافقان اشاره شده است ، آن سه را نام ببرید ؟
ج -با توجه به تفسیر آیه 50 سوره نور سه انگیزه یا سه ریشه اصلی عدم تسلیم منافقان عبارتند از :
الف -وجود بیماری نفاق در آنها
ب-تردید در عدالت پیامبر (ص)و اصل نبوت
ج-تناقض میان ایمان و عمل آنها
س 44-در بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه50 سوره نور آمده است ،چراخطرناکترین افراد در یک جامعه را ، منافقان معرفی کرده است ؟
ج –و براستی خطرناکترین افراد در یک جامعه منافقان هستند چرا که تکلیف انسان در برابر آنها روشن نیست نه واقعاً « دوستند و نه ظاهراً » مصونند ولی اعمالشان از اعمال کفار بدتر است .
س45 - در تفسیر آیه 52 سوره نور ( ومن یطع الله و رسوله و یخش الله …) برای انسانهای رستگار سه وصف آورده است آنها را نام ببرید ؟
ج – در تفسیر آیه 52 سوره نور سه وصف برای انسانهای رستگار بیان کرده که عباتند از :
الف – اطاعت خدا و پیامبر(ص)
ب- خشیت
ج- تقوی
و مفسران گفته اند که اطاعت یک معنی کلی است و خشیت شاخه درونی آن و تقوی شاخه بیرون آن است .
س 46 – د آیه 55 سوره نور (وعد الله الذین امنوا منکم…) خداوند به مسلمانانی که ایمان دارند و عمل صالح انجام می دهند “ سه بشارت و نوید داده است “ آنها را نام ببرید ؟
ج – با توجه به تفسیر آیه 55 سوره نور خداوند به مسلمانانی که ایمان دارند و عمل صالح انجام می دهند سه بشارت داده است.
الف- استخلاف و حکومت روی زمین
ب - نشر آئین حق به طور اساسی و ریشه دار در همه جا
ج – از میان رفتن تمام اسباب خوف و ترس و وحشت و ناامنی
س 47 - در بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه 55 سوره نور حدیثی از پیامبر اکرم (ص) درباره ظهور حضرت مهدی (عج) نقل شده است “ ترجمه آن را بنویسید ؟
ج – پیامبر اکرم(ص) می فرماید : اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند خداوند آن یک روز را آنقدر طولانی می کند تا مردی از دودمان من که نامش نام من است حاکم بر زمین شود و صفحه زمین را پر از عدل و داد کند آنگونه که از ظلم و جور پر شده باشد .
س 48 - در بخش نکته ها در پایان تفسیر آیه 61 سوره نور حدیثی از حضرت امام جعفر صادق (ع) نقل شده “ که شرایط پنجگانه دوستی را بیان کرده است ،ترجمه آن را بنویسید ؟
ج –امام جعفر صادق (ع) در مورد شرایط دوستی می فرماید : دوستی جز با حدود و شرایطش امکان پذیر نیست کسی که این حدود و شرایط یا بخشی از آن در او باشد او را دوست بدان و کسی که هیچ یک از این شرایط در او نیست چیزی از دوستی در او نیست. نخستین شرط دوستی آن است که باطن و ظاهرش برای تو یکی باشد . دومین شرط این است که زینت و آبروی تو را از زینت و آبروی خود بداند و عیب و زشتی تو را عیب و زشتی خود ببیند . سوم این است که مقام و مال وضع او را نسبت به تو تغییر ندهند . چهارم این که آنچه را در قدرت دارد از تو مضایقه ننماید .پنجم که جامعه همه این صفات است آن است که تو را به هنگام پشت کردن روزگار رها نکند .
س 49 - با توجه به تفسیر آیه 63 سوره نور (لا تجعلوا دعاء الرسول بینکم …) مفهوم فتنه را توضیح دهید ؟
ج – بعضی از مفسران فتنه را به معنی قتل و بعضی به معنی گمراهی و بعضی به معنی تسلط سلطان ظالم و سر انجام بعضی به معنی بلا ی نفاق که در قلب انسان آشکار می شود دانسته اند این احتمال نیز وجود دارد که منظور از فتنه ،فتنه های احتمالی و نابسامانی ها و هرج و مرج و شکست و سایر آفتهائی است که بر اثر تخلف از فرمان رهبر دامنگیر جامعه می شود ولی در هر حال فتنه مفهومی وسیع دارد که همه این امور را شامل می شود .
س 50 – در تفسیر آیه 64 سوره نور ( الا ان لله ما فی السموات و الارض…) ضامن اجرای امر و نهی و فرمانهای الهی را در چه چیز می داند ؟
ج – با توجه به تفسیر آیه 64 سوره نور ضامن اجرای امر و نهی و فرمانهای الهی علم الهی است ( و خدا به همه چیز عالم و آگاه است ) با توجه به اینکه این آیه سه بار بروی علم خدا نسبت به اعمال انسانها تکیه شده و این به خاطر آن است که انسان هنگامی که احساس کند کسی به طور دائم مراقب او است و ذره ای از پنهان و آشکار بر او مخفی نمی ماند این اعتقاد و باور اثر تربیتی فوق العاده بر روی آن می گذارد و ضامن کنترل انسان در برابر انحرافات و گناهان است .
¤ نویسنده: موسی مباشری
ویژگی های مدیران وکارگزاران از دیدگاه قرآن کریم
پژوهشگر: موسی مباشری
مقدمه
برای پرداختن به مسائل مختلف مدیریت، بهتر است ابتدا عواملی را که در موفقیت مدیر نقش عمدهای دارند و او را از میان انبوه مشکلات عبور میدهند و بر قله پیروزی مینشانند، بررسی و بیان کنیم.به راستی، مدیر موفق کیست و مدیر موفق و کارآمد چه ویژگیها و نشانههایی دارد؟آیا اخلاق نیک، عامل اصلی در موفقیت مدیران است؟ یا اینکه دوراندیشی و دقت نظر و توانمندی آنها موفقیت آنان را تضمین میکند و یا بهرهمندی از امکانات لازم، وجود قوانین جامع و مفید، تخصص، تعهد و مسائلی از این گونه موفقیتآور است.آنچه در پاسخ به این پرسشها میتوان گفت این است که همه شرایط یادشده در پیشرفت برنامهها و توفیق مدیر نقش مؤثری دارند و فراهمنبودن هر کدام، ناکامی و شکست مدیر را به همراه خواهد داشت.
1-ایمان ومعنویت
در آیات قرآن به مواردی اشاره شده که ایمان به آنها لازم و ضروری است و جامع همه آنها ایمان به غیب است، (به هر آنچه از حواس بشری پنهان است و پیامبران از آن خبر دادهاند غیب گفته میشود) ایمان به غیب شامل ایمان به خدا، فرشتگان، پیامبران، قیامت، بهشت و جهنّم و... میشود، البته گاه غیب به موارد خاصی چون خداوند، قرآن، قیام حضرت مهدی و... تأویل برده شده است که اشاره به برخی مصادیق غیب دارد. در نظام اسلامی مدیریتها و سرپرستیها به کسانی واگذار میشود که در اندیشه و عمل، به اسلام ایمان آورده باشند که اینگونه انسانها را با راهنمایی قرآن، با عنوانهایی چون: «صالحین»، «متقین»، «صادقین»، «مخلصین» و «محسنین» میشناسیم.از دیدگاه قرآن بنابر سنت خداوندی و خواست الهی، مدیریت و سرپرستی زمین و ساکنان آن باید به دست صالحان و شایستگان مؤمن باشد:« أَنَّ اْلأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ؛ به طور حتم، بندگان شایسته و صالح من «مدیریت» زمین را وارث خواهند شد».(انبیاء: 105)
امام علی علیهالسلام میفرماید : «هر مدیری که مقام و قدرت خود را در خدمت دین قرار دهد، همه قدرتها و مدیریتها تسلیم او خواهند شد و هر که دین را در خدمت مقام خود قرار دهد، همه در او طمع کنند.»از نشانههای دینباوری در مدیران، عدالتپیشگی و انصاف در کارها و برقراری حق است. مدیر دیندار و باایمان به مقام و موقعیت خود به عنوان فرصتی برای خدمتگزاری مینگرد نه حکومت و ریاست صِرف. خداونددر سوره ال عمران ،آیه 28 می فرماید: «لا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ ... ».
نباید سرپرست مؤمنان از غیر خودشان باشد.در جامعه اسلامی، ایمان داشتن شرط اصلی برای انتخاب مدیر و سرپرست است و اصولاً پستهای کلیدی (همچون مدیریت)، نباید به افراد بی ایمان واگذار شود، چون امکان سوء استفاده در این سمت ها فراوان است.
¤ نویسنده: موسی مباشری
برای ایمان آثار زیادی میتوان بر شمرد و از جمله آن که:
1. ایمان موجب رستگاری و رهایی از عذاب دردناک دوزخ، همچنین موجب آمرزش گناهان و وارد شدن به بهشت است. (صفّ آیه 10 و 12)
2. ایمان موجب هدایت به راه مستقیم میشود. (بقره آیه 137، نساء آیه 175، یونس آیه 9، تغابن آیه 11 و...)
3. انسان را از رحمت الهی بهرهمندی میسازد. (بقره آیه 218، نساء آیه 175)
4. ایمان و تقوا، برکات آسمانی و زمینی را از سوی خداوند برای انسان فراهم میآورد. (اعراف آیه 96)
5. ایمان همراه عمل صالح موجب فراهم آمدن حیات طیبّه برای انسان میشود (نحل آیه 97) که حیات طیبّه گاه به روزی حلال یا نعمت قناعت تفسیر شده است که به نظر میرسد دانایی، روش بینی و توانایی و قوّتی که خداوند به مؤمن میدهد و مؤمن به وسیله آنها زندگی آرام، پر برکت و روشنی را برای خود پدید میآورد همان حیات طیبّه باشد.
6. از جمله فواید ایمان محبوب شدن مؤمن نزد دیگران است که خداوند در قرآن به آیمان آورندگانی که عمل نیک انجام دهند وعده داده است که آنان را محبوب دلها قرار میدهد. (مریم آیه 96)
7. طمأنینه و آرامش بر قلبهای مؤمنان. (فتح آیه 4)
8. یاری خداوند در دنیا و آخرت همراه مؤمنان. (غافر آیه 51)
9. مؤمنان وارثان زمین معرّفی شدهاند. (نور آیه 55)
10. هیچ ترس و ناراحتی به دلهای آنان راه پیدا نمیکند. (یونس آیه 62 – 63)
11. ایمان در روز قیامت نورانیتی را نصیب انسان میکند. (حدید آیه 12، 19)
12. مؤمنان نسبت به پذیرش اعمال خود از سوی خداوند بدون کم و کاست اطمینان و آرامشی دارند. (طه آیه 112، جنّ آیه 13).
بطور کلی می توان گفت که ایمان مدیران وکارگزاران آثار وفواید زیر را به همراه دارد:
• از نشانههای دینباوری در مدیر، عدالتپیشگی و برقراری حق است.
• مدیر دیندار و باایمان به مقام و موقعیت خود به عنوان فرصتی برای خدمتگزاری مینگرد نه حکومت و ریاست صِرف.
• ایمان باعث محبوب شدن مدیران نزد دیگران می شود.
• هیچ ترس و ناراحتی به دلهای آنان راه پیدا نمیکند. .
• همیشه آرامش بر دلهای آنان حاکم است.
• در سازمان تحت نظر او مفاسد اجتماعی وجود ندارد.
• همه ی پرسنل برای انجام کار ارزش معنوی قائل می شوند .
• پرسنل با جان ودل کارمردم را پی گیری می کنند.
¤ نویسنده: موسی مباشری
3-علم و حکمت
انسان وقتی پا به عرصه وجود میگذارد، سوای امور غریزی و فطری که در درون او به ودیعه نهاده شده، نسبت به دیگر حقائق پیرامون خود بیاطلاع و ناآگاه است، او با بهرهبردن از ابزار حسّی وعقلی که خداوند در اختیارش قرار داده با دنیای اطراف خود آشنا میگردد و با گذر زمان حقائق عالم را یکی پس از دیگری در مییابد. دانش بسان چراغی فراروی او تاریکیهای جهل را میشکافد و او را با افقهای تازهای از اسرار عالم آشنا میگرداند. علم، ابزار حرکت و تکامل انسان میگردد و هر چه بر دانش او افزوده میشود، مجهولات او به معلومات، تاریکیهایش به روشنائی تبدیل شده و مسیر حرکت را به سوی بالاترین نقطه کمال به او مینمایاند. و حتی خود علم کمال برای نفس بشری میگردد و به قول فیلسوف بزرگ و حکیم متألّه مرحوم ملاصدرا نفس انسان در پرتو علم سعه وجودی مییابد و به درجه بالاتری از مراتب وجود صعود میکند. خداوند در آیه 83 سوره انعام می فرماید:
إِنَّ رَبَّکَ حَکیمٌ عَلیمٌ پروردگارت حکیم و داناست.
علم و حکمت، دو شرط لازم برای تدبیر و مدیریت امور است. (با توجه به اینکه کلمة رب در لغت به معنای مربی آمده است.)چرا که خداوند در آیه 6 سوره یوسف می فرماید:وَ کَذلِکَ یَجْتَبیکَ رَبُّکَ وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْویلِ اْلأَحادیثِ ...
خداوند حضرت یوسف را برگزید و به او علم تعبیر خواب و آگاهی از انجام امور را عطا فرمود. باتوجه به این مطلب علوم کلیدی و دانشهای استراتژیک را نباید به هر فردی آموخت، برای در اختیار گذاشتن اطلاعات مهم باید افراد را گزینش کرد.
آثار علم وحکمت
در زیر بطور جداگانه آثار معنوی علم وحکمت بیان می شود:
آثار علم
1. شناخت خداوند متعال: آنان که آگاهی بیشتری نسبت به اسرار آفرینش دارند، عظمت آفریننده آن را بیشتر و بهتر از دیگران درک میکنند، از این رو حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «ثمره العلم معرفه الله».
2. ایمان: علم یکی از مقدّمات ایمان است و بدون آگاهی ایمان محقّق نخواهد شد، امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «ایمان و دانش، برادران همزادند و دو رفیقاند که از هم جدا نمیشوند.» خداوند نیز در سوره حج به همین مطلب اشاره میفرماید: «وَ لِیَعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَیُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ»؛ (حج، 54) تا دانش یافتگان دانند که این قرآن، حقّ است و از جانب پروردگار توست پس بدان ایمان آورند و دلهایشان برای آن خاضع گردد... .
3. بیم از خداوند: عالمان بیشتر از دیگران به عظمت خداوند واقفند و این معرفت عشق به پروردگار و بیم از قهر معشوقشان را در دلهایشان افزون مینماید. از این رو خداوند در سوره فاطر آیه 28 میفرماید: «انّما یخشی الله من عبادهِ العلماء»؛ تنها دانایان هستند که از پروردگار خود بیم دارند. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ نیز فرمودهاند: «أعلم الناس بالله أخو فهم منه»یا «اکثرهم خشیهً لهُ»؛ داناترین مردم به خدا کسی است که خوف و خشیت بیشتری داشته باشد.
4. پرستش خدا: وقتی انسان با مطالعه اسرار آفرینش پی به وجود معبود خویش ببرد و نعمتهایی را که او در اختیار بشر قرار داده بشناسد، ناگزیر بیاختیار سرتعظیم در آستان او فرود میآورد و پیشانی بندگی را بر زمین میساید. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ : «ثمره دانش، پرستش است».
5. دوری از رذائل اخلاقی: شخصی که از مضرّات مفاسد اخلاقی و صفات زشت آگاه است، هیچ گاه به خود اجازه نخواهد داد که خود را در منجلابی گرفتار کند که نتیجهای جز زیان برای او نخواهد داشت. به همین جهت است که حضرت علی ـ علیه السّلام ـ صفاتی چون حرص، طمع و بخل را نتیجه جهل میدانند: «الحرصُ و الشرهُ و البُخلُ نتیجهُ الجهل»؛ حرص، آزمندی و بخل نتیجه جهل است.
6. صلاح و اصلاح نفس: امام علی ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «هر اندازه دانش انسان افزون گردد، توجه وی به نفسش بیشتر میشود و در ریاضت و اصلاح آن کوشش بیشتری میکند».
7. ادب و تواضع در مقابل پروردگار و خلق خدا: انسانی که میداند از خود چیزی ندارد و همه چیز را خداوند به او عنایت کرده و او در میان مخلوقات خداوند ذرهای بیش نیست، ناگزیر زانوی ادب در محضر حقّ بر زمین میزند و در برابر خلق خدا تواضع را مشی خویش قرار میدهد. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «اذا زادَ علمُ الرّجل زادَ أدیهُ»؛ زمانی که دانش انسان فزونی یابد ادب او هم بیشتر میشود.
8. هدایت انسان به سوی حقّ: امام علی ـ علیه السّلام ـ : «العلمُ یهدی الی الحقّ».
9. بیاعتنائی به دنیا: امام علی ـ علیه السّلام ـ : «ثمره المعرفه العزوفُ عن دارِ الفناء»؛میوه درخت معرفت روی گرداندن و بیاعتنائی به دنیا است.
10. ارزشدار شدن عمل و عبادت انسان: امام کاظم ـ علیه السّلام ـ : «یا هشام قلیلُ العمل من العالم مقبولٌ مضاعف و کثیر العمل من أهلِ الهوی و الجهل مردودٌ» و در بیان دیگری حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «عبادتگر بیعلم هم چون حیوان گرداننده سنگ آسیاب است که همواره در یک جا میچرخد و گامی پیش نمیرود.»
11. صبر در مقابل سختیها: امام علی ـ علیه السّلام ـ : «لایصبرُ للحقّ الّا مَن عَرفَ فَضْلَه»؛حق را تحمل نمیکند جز آن که از برتری حق آگاه باشد.
12. راهنمای عقل: پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ : «العلمُ امامُ العقل»؛ علم و دانش پیشوا و راهنمای عقل است.
13. بیداری اجتماعی و مقاومت در مقابل شبهات عقیدتی و القائات شیاطین: امام صادق ـ علیه السّلام ـ : «العالمُ بزمانِهِ لا تهجُمُ علیه اللوابس»؛ آن که نسبت به زمان خود داناست گرفتار امور اشتباه انگیز و مایه گمراهی نمیشود.
¤ نویسنده: موسی مباشری