منابع شناخت دنیا

1- دین
در دیدگاه امام علی(ع)، دین نخستین منبع شناخت دنیا است؛ زیرا هیچ کس بهتر از خداوند دنیا را نمی‏شناسد. یکی از اهداف بعثت انبیاء نیز شناساندن حقیقت دنیا بوده است: «او خدایی است که دنیا را مسکن آفریدگان برگزید و پیامبرانش را به راهنمایی جن و انس فرستاد تا دنیا را آن گونه که هست، بشناسانند واز زیان‏هایش برحذر دارند و با مطرح کردن مَثَل‏ها عیوب دنیا پرستی را نشان دهند.
2- دنیا
منبع دیگر شناخت دنیا، خود دنیا است. او خود را در گردش درس‏آموز خویش برای ما وصف می‏کند، اما این ماهستیم که فریفته او می‏شویم. رساترین نصیحت از آنِ او است؛ اگر سخن صادقانه او را دروغ نشماریم.
دنیا در سخنان حضرت علی(ع)، معرِّفی خوب برای خویش است؛ زیرا اولاً، راست می‏گوید: «دنیا خانه‏ای راست گو است برای کسی که آن را تصدیق کند.» ثانیاً، در معرفی خود هرگز انسان را فریب نمی‏دهد: چه هنگام تو را فریب داد؟! آیا با گورهای پدرانت که پوسیده‏اند تو را فریب داد یا با آرامگاه‏های مادرانت که در زیر خاک آرمیده‏اند؟ دنیا با سرنوشت آنان حال تو را مجسم کرده و با گورهایشان گور تو را به نمایش گذاشته است.  اما اگر دنیا هرگز انسان را فریب نمی‏دهد، پس چرا در سخنان آن حضرت به فریبکاری و نیرنگ بازی شهره است؟‏ و چرا بارها و بارها بشر را از فریب دنیا برحذر داشته است؟ چگونه است که دنیا فریب نمی‏دهد، اما باید از فریبش بر حذر ماند؟ این بدان دلیل است که آن حضرت، مجرم راستین را در این فریب انسان می‏داند، نه دنیا: راست می‏گویم؛ دنیا نیست که تو را فریفته است، بلکه تویی که فریفته دنیا شده‏ای؛ چرا که دنیا پندها را بی‏پرده با تو گفته و دور از هر تبعیضی از حقایق آگاهت کرده است و بی‏گمان دنیا با این همه هشدارهای پی در پی - از فرود آمدن بلا در تن و کاستن نیرویت - صادق‏تر و وفادارتر از آن است که دروغت بگوید یا فریبت دهد. چه بسیار پندهایی از دنیا را که متهم کردی و خبرهای راستی را که دروغ انگاشتی. ثالثاً در معرفی خود دلسوز است و می‏خواهد انسان را از تباهی نجات دهد: اگر در خانه‏های فروپاشیده و ویرانه‏های خلوت و خاموش به شناخت دنیا برخیزی، با یادآوری‏های زیبا و پندهای رسایش، او را دوستی دلسوز و یاری مهربان می‏یابی که تباهی تو را دریغ می‏دارد.
جملا قصار حضرت علی (ع)

-آرزوهایتان‌ را به‌ کسانی‌ متوجه‌ کنید که‌ دلهایتان‌ آنها را دوست‌ دارد.

 - عبرتها چه‌ بسیار است‌، لیکن‌ پند گرفتن‌ کمتر است.

-هر تنفس‌ انسان‌ گامیست‌ که‌ بسوی‌ مرگ‌ بر میدارد.

 -مردم‌ دشمن‌ چیزهایی‌ هستند که‌ نمیدانند.

 -بهترین‌ زهدها، پنهان‌ داشتن‌ آن‌ است.

 - دانش‌ نگهبان‌ توست‌، در حالیکه‌ تو ثروت‌ را باید محافظت‌ کنی.

 - دانشمندان‌، به‌ علت‌ کثرت‌ نادانان‌ غریبند. 

 - بی‌ ارزشترین‌ مردم‌، کم‌ دانشترین‌ آنهاست.

 - فقر و تنگدستی، مرد باهوش‌ را گنگ‌ و لال‌ میکند.

    - قرض‌ کردن‌ زبونی‌ و خواری‌ است‌.

- برای دنیا به گونه ای زندگی کن که گویی تا ابد زنده ای و برای آخرت به گونه ای زندگی کن که گویی لحظه مرگت نزدیک است

- فرزندان‌ خود را بااخلاق‌ خود تربیت‌ نکنید، زیرا که‌ آنان‌ برای‌ زمانی‌ غیراز زمان‌ شما خلق‌ شده‌اند.

 - هیچ‌ فقیری‌ گرسنه‌ نمانده‌ مگر درسایه ‌آنکه‌ ثروتمندی‌ از حق ‌او بهره‌مند گشته‌ است.

- چون‌ تو به‌ جانب‌ مرگ‌ میروی‌ و مرگ‌ جانب‌ تو می‌آید، زود به‌ یکدیگر خواهید رسید.

 - هر که خود را پیشواى مردم خواهد ، باید که پیش از ادب کردن دیگران به

- ادب کردن خود پردازد و باید که ادب کردن دیگران به کردار باشد ، نه به گفتار . کسى که آموزگار و ادب کننده خویش است ، سزاوارتر به تعظیم است ، از آنکه آموزگار و ادب کننده مردم است .

 منابع:

1-   نهج البلاغه

2-   مدیریت و فرماندهی در اسلام، آیت الله مکارم شیرازی

3-   معجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه‏ ،محمد دشتی، محمدکاظم محمدی‏

¤ نویسنده: موسی مباشری