3 پایگاه اطلاع رسانی مباشر 4 |
یکی از نمودهای «شرح صدر»، بردباری است. رهبرانی که از این ویژگی برخوردار باشند، در اداره امور از توفیق بیشتری بهرهمند میشوند و در برابر رفتارهای ناشایست و مشکلات، واکنش مناسبی از خود نشان میدهند.امیرالمؤمنین علی علیهالسلام میفرماید: «الحلم رأس الرئاسه؛ بردباری، مهمترین رکن ریاست است.» در بسیاری از روایات اسلامی، «علم» و «حلم» در کنار هم به عنوان دو عامل پیروزی بیان شده و «حلم» چیزی جز ظرفیت و سعه صدر نیست.پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میفرماید: «هرگز دو چیز در کنار هم قرار نگرفتهاند که بهتر از «حلم» در کنار علم بوده باشد.» سعدی شیرین سخن نیز در این مورد میگوید: «کارها به صبر برآید و مستعجل به سر برآید.و گفتهاند: «آزاده آن بود که در شداید، صبور بود و در وقایع، شکور و در مکاید، جسور.چه زیبا فرمود آینهدار عدالت و علم و روح مطلق دانایی و حلم امیرمؤمنان علی علیهالسلام : «الصبرُ مفتاح الفرج؛ شکیبایی، کلید گشایش در کارهاست.به راستی که سعه صدر پیامبر مکرم اسلام و امامان معصوم (علیهم السلام)، الگوی مناسبی برای ماست تا سیره آن بزرگواران را سرلوحه زندگی مان قرار دهیم.«هنگامی که پیامبر در میدان احد سخت مجروح شد و از پیشانی مبارکش خون میریخت، مالکیت اعصاب خود را از دست نداد و برای امت نادان دعای هدایت کرد و فرمود: «اللهم اهْدِ قومی فإِنهم لا یعلمون.» این سعه صدر به راستی عجیب است.
آدمی به تناسب ظرفیت و سعه صدر خود در کامیابیها، شادیها و پیروزیها از خود واکنش نشان میدهد. فردی که از سعه صدر برخوردار نباشد، با کسب اندک موفقیتی سرمست و مغرور میشود. نخوت و تکبر سراسر وجود او را فرا میگیرد و از فهم مسائل و مشکلات غافل میماند و همین امر (خودپرستی، تکبر و غرور) آفتی برای تباهی و نابودیاش میشود.
پس شایسته است که مدیر با سینهای گشاده و با وقار و متانت به استقبال پیروزی و کامیابی رود و اگر بذر خودپرستی و کبر در دلش جوانه زد، با توجه و توکل به خدا، این حالت را از خویشتن دور کند و روحیه تواضع به خلق را که از توجه به حضرت باری تعالی سرچشمه میگیرد، در خود تقویت کند.
امیر المؤمنین علی ابن ابیطالب علیهالسلام نیز در نامهای به یکی از فرمانداران خود مینویسد: «و لا تکن عِندَ النَّعماءِ بَطِراً؛ هنگامی که نعمتها به تو رو آوردند، مغرور و خوشحال مشو».
یکی دیگر از نشانههای «شرح صدر»، توان تحمل افکار مخالف است. «در دنیای مدیریت باید میان مخالفانی که صرفاً بنای مخالفت و کسانی که افکار مخالف دارند تفاوت قائل بود. در مجموعهها و سازمانها به همان اندازه که مخالفتهای بیجا مضرّ و مسئله سازند، افکار مخالف، سودمند و باعث پیشرفت سازمانند. توان تحمل اندیشههای مخالف از «سعه صدر» انسان حکایت میکند و کسانی که دارای این صفت باشند، به راحتی میتوانند در جان نیروها نفوذ کنند و به قدرت شخصی دست یابند.بنابر این، وقتی مدیر با رویی گشاده و سینهای فراخ، اندیشههای مخالف را شنید، میتواند از آن برای اصلاح امور و پیشرفت کارها بهرهمند شودآراستگی به سعة صدر (صبر و تحمّل در برابر ناملایمات و انتقادات) شرط پذیرش مسؤولیتهای مدیریتی است.
بطور خلاصه آثار وپیامد های سعه صدر مدیران وکارکنان یک سازمان به شرح زیر می باشد:
• نور الهی در دل مدیران وکارکنان افزایش می یابد.
• دلبستگی مدیران وکارکنان به مکنت و قدرت، مال و ثروت کاهش می یابد.
• تملق وچاپلوسی در سازمان کاهش می یابد.
• در مقابل رفتارهای ناشایست ومشکلات افراد با حلم وتدبیر برخورد می کنند.
• نشاط اجتماعی وتحرک کارکنان افزایش می یابد.
• غرور وتکبر جای خود را به دوستی وصداقت می دهد.
• تحمل افکار مخالف در افراد افزایش می یابد.
• بحران ها به خوبی وبا کمترین آسیب مدیریت می شوند.
¤ نویسنده: موسی مباشری