نکته پایانی

    در جهان امروز، جهانی شدن به عنوان پروژه ای با مبدا غربی، از سوی جمعی از صاحبنظران و کارشناسان، تداوم استعمار گذشته غرب در کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه محسوب می شود. حتی اگر این نکته را هم قبول نداشته باشیم، نمی توانیم از کنار آن با بی تفاوتی عبور کنیم; ضمن اینکه تردیدی نیست که جهان غرب درصدد تثبیت فرهنگ و ارزش های مورد قبول آن جامعه به عنوان فرهنگ جهانی به منظور تاثیرگذاری بر سایر کشورهای جهان از جمله کشورهای درحال توسعه است. وقتی با این دیدگاه به ابزارهای رسانه ای جدید همچون ماهواره، اینترنت و... بنگریم، چندان تعجب برانگیز نخواهد بود اگر درصدد مقابله با این تلا ش غرب بربیاییم.اما مقابله با این فرهنگ وارداتی، صرفا نه با محدودیت، بلکه با ابزارهای دیگری امکان پذیر خواهد بود. اگرچه عبارت "جهان سوم" در دهه 1950میلادی توسط آلفرد ساروی فرانسوی ایجاد شد و آن زمان تمایزات اقتصادی بین کشورها، وجه غالب نظریه تقسیم بندی کشورها به توسعه یافته و جهان سومی بود، اما امروزه، دستیابی آزادانه و سریع به اطلاعات، از مهمترین معیارهای این تقسیم بندی محسوب می شود و اندیشمندانی همچون مانوئل کاستلز براین باورند که دیگر تقسیم بندی کشورها به صورت گذشته، چندان کاربردی ندارد و معیار تقسیم بندی، دسترسی به اطلا عات، رسانه ها و فناوری های نوین ارتباطی است.

    با تکیه برچنین دیدگاهی، ایجاد محدودیت در دسترسی به رسانه ها و اطلاعات و همچنین ایجاد محدودیت برای رسانه های موجود، گامی در جهت تثبیت موقعیت یک کشور در طبقه جهان سوم محسوب می شود. بنابراین هرگونه گامی که در جهت تسهیل و تسریع در دسترسی به رسانه ها و منابع اطلا عات برداشته شود، فرآیندی در مسیر رشد و توسعه قلمداد خواهد شد . لذا راهکار های زیر برای بهبود شرایط ارتباطات رسانه ای بین المللی توصیه می گردد :

1-     می بایست در کشورهای اسلامی به تقویت وتوسعه رسانه ها و وسایل ارتباطی با توجه به تکنولوژی های پیشرفته روز اقدام وهم از طریق دولت ها وهم از طریق مردم توجهع جدی معمول گردد

 2-        در همه ی کشورها خاصه کشورهای اسلامی باید رسانه ها در متناسب کردن رفتار هاو ارزش های خود با سرشت بشری ، و تأکید بر ارزش های عام و جهان شمول مانند صلح ، عدالت ، آزادی ،امنیت ، حقوق بشر ، محیط زیست ... اهتمام ورزند

3-     به منظور از بین بردن انحصار قدرت های غربی بر جریان اطلاعات، ایجاد منابع متنوع و قابل اعتماد اطلاعات و اخبار در بین کشور های جهان سوم خاصه در کشورهای اسلامی ضرورت است.

 4-        لزوم دوری جستن از ضوابط موجود در آژانس های بزرگ خبری در جهت انتخاب اخبار و توزیع اطلاعات ، بدین معنی که خبر گزاریهای فعلی (به خصوص در دنیای غرب ) غالباً در فکر پخش اخبار مربوط به خشونت ها ی جنگی ،جنایات ،فساد ،فاجعه ها ،بیان پیشرفت ها ی علمی و صنعتی خود ، تکیه بر قدرت نظامی غرب و بزرگنمایی آن ، انعکاس اخبار و رویداد های منفی جهان غیر غربی و تأکید بر عقب ماندگی علمی ،اقتصادی و فرهنگی آنها و گسترش لیبرال دمکراسی به سبک غرب هستند .

 5-        دولت ها باید برای ایجاد و گسترش خبر گزاری ها و رسانه های غیر حکومتی مساعدت وجدیت نمایند.

6-     سازمان های بین المللی باید تلاش نمایند ضمن بی طرفی کامل به صلح وعدالت بیندیشند و جنگ رسانه ای را متوقف ساخته تا سران کشورها از دامن زدن به اختلافات بین ملت ها و فرهنگ ها پرهیز نمایند.

7-     باید خبر گزاریهای کشورهای اسلامی بعنوان الگو در سطوح محلی (Local  ) ،ملی (National  ) منطقه ای (Regional  ) و جهانی (Global  ) با اتحاد ، هماهنگی وهمبستگی فعالیت و همکاری نمایند.

8-     باید از سوی سازمان های بین المللی نسبت به تدوین قوانین ومقررات مناسب برای فعالیت های رسانه ها ی جهان تدوین و نظارت مستمر بر انجام فعالیت های آنها صورت گیرد.

 9-       باید دوره های آموزشی مستمر خبر نگاران و روزنامه نگاران کشور های مختلف جهان توسط آژانس بین المللی ویژه ای که اصول و قواعد حرفه ای و اخلاقی مشترک و یکسانی را که مورد توافق عام باشد ،برگزار نمایند.

منابع:

1-      آشوری، داریوش؛ دانشنامه سیاسی، انتشارات سهروردی و انتشارات مروارید، تهران، چاپ اول، بهار 1366.

2-      اسمیت، برایان کلایو؛ فهم سیاست جهان سوم، نظریه‌های توسعه و دگرگونی سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی و محمد سعید قائنی نجفی، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه 1380.

3-      برایان رایت، مایکل اسمیت، ریچارد لیتل، مسایل سیاست جهان ،ترجمه سیدمحمد کمال سروریان پژوهشکده مطالعات راهبردی.

4-      جرالد ساسمن و جان ای لنت، ارتباطات فراملی و جهان سوم ، ترجمه طاهره ژیان احمدی انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.

5-      دادگران ، محمد ، مبانی ارتباطات جمعی، انتشارات فیروزه

6-      دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها ، الفبای ارتباطات و منابع اینترنتی.

7-      رشیدپور، ابراهیم "ارتباط جمعى و رشد ملی، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران، 1348.

8-      دهقان، دکتر علیرضا ،نظریه های ارتباطات، موسسه انتشارات دانشگاه تهران جنگ نرم (ویژه جنگ رسانه ای)

9-      سریع القلم، محمود؛ توسعه جهان سوم و نظام بین الملل، نشر سفیر، چاپ سوم، زمستان 1375.

10-   ساعی احمد؛ مسائل سیاسی- اقتصادی جهان سوم، تهران، انتشارات سمت. 1377.

11-   قوام ،سید عبدالعلی ،جهانی شدن و جهان سوم ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی مسایل سیاسی اقتصادی جهان سوم احمد ساعی شماره دوم، سال 1386.

12-   کازنو، ژان "جامعه‌شناسى وسایل ارتباط جمعی" ترجمه? دکتر باقر ساروخانی، دکتر منوچهر محسنی، انتشارات اطلاعات، تهران.

13-   محسنیان راد، مهدی ، ارتباط شناسی ، تهران: انتشارات سروش،1383.

14-   مولانا، حمید "گذار از نوگرائی" ترجمه? یونس شکرخواه، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران، 1371.

15-   ورنر سورین، جیمز تانکارد، نظریه های ارتباطات، ترجمه دکتر علیرضا دهقان، دانشگاه تهران، تهران ،1381.

¤ نویسنده: موسی مباشری