 |
3 پایگاه اطلاع رسانی مباشر 4 |
|
آسیب های امت واحده
برخى از آسیب ها و عواملى که موجب فروپاشى امت واحده (وحتى وحدت) مى شود از این قرار است:
1- ظلم وستم برای دنیا طلبی:
عده اى براى کسب مادیات, از روى علم و آگاهى در کتاب خداوند اختلاف ایجاد کرده و موجب تفرقه و فروپاشى امت واحد شدند: «کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و إنزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه و ما اختلف فیه الا الذین اوتوه من بعد ما جإ تهم البینات بغیا بینهم»[1] . مردم امت یگانه اى بودند و آن گاه خداوند پیامبران مژده آور و هشدار دهنده برانگیخت و برآنان به حق کتاب هاى آسمانى نازل کرد تا در هر آنچه اختلاف مى ورزند در میان مردم داورى کند و در آن اختلاف نکردند مگر کسانى که به آنان دین و کتاب داده شده بود که پس از آن که روشنگرى ها نصیبشان شد از رشک و رقابتى که با هم داشتند [به اختلاف دامن زدند].
2- بی توجهی به آزمایش الهى:
خداوند به رغم این که مى توانست مردم را قهرا به اتحادى که مطلوب اوست وادارد, لکن به آنان اختیار داد که خود این راه را برگزینند تا بیازماید که چه کسانى نعمت هاى خدا را در راهى که مطلوب خداست در راستاى ایجاد وحدت به کار مى برند و چه کسانى تخلف کرده و به اختلاف و تفرقه چنگ مى زنند:«و لوشإ الله لجعلکم إمه واحده ولکن لیبلوکم فیما آتاکم» [2]و اگر خداوند مى خواست شما را امت یگانه اى قرار مى داد, ولى[ چنین نکرد] تا شما را در آنچه به شما بخشیده است بیازماید.
3- ایجاد اختلاف و فرقه گرایی:
قرآن کریم می فرماید: «و لاتکونوا من المشرکین من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا»[3] و از مشرکان مباشید, از همان کسانى که دینشان را پاره و پراکنده کردند و فرقه فرقه شدند.
4- تفرقه افکنى توسط دشمنان:
دشمنان اسلام از آغاز ظهور اسلام تاکنون همواره براى تفرقه اندازى و فروپاشى وحدت اسلامى تلاش کرده و مى کنند: «یا إیها الذین آمنوا لا تتخذوا بطانه من دونکم لا یإلونکم خبالا ودوا ما عنتم قد بدت البغضإ من إفواههم و ما تخفى صدورهم إکبر»[4] اى مومنان, از غیر خودتان کسانى را به همدلى نگیرید که از هیچ نابکارى در حق شما فروگذار نکنند و به رنج و محنت افتادن شما را خوش دارند و دشمنى از لحن و سخنشان آشکار شده است و آنچه دل هایشان پنهان مى دارد بدتر است.
5- دشمنی شیطان:
همانا شیاطین انسان ها را وسوسه می کنند و مرتب با القائات خود سعی در انحراف افراد از صراط مستقیم دارند خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ان الشیطان ینزغ بینهم ان الشیطان کان للانسان عدوا مبینا»[5]همانا شیطان میان آنها را به هم مى زند, بى گمان شیطان دشمن آشکار انسان است.
6- استهزا کردن:
قرآن کریم به شدت از مسخره کردن گروهى توسط گروه دیگر را نهی کرده ومی فرماید: « یا إیها الذین آمنوا لایسخر قوم من قوم» [6]اى مومنان, نباید که قومى قوم دیگر را به ریشخند بگیرند.
7- بد گمانى به یکدیگر:
بدگمانی به یگدیگر از آفات جامعه وباعث تفرقه وجدایی است خداوند می فرماید: «یا إیها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم» [7]اى مومنان, از بسیارى از گمان ها بپرهیزید, چرا که بعضى از گمان ها گناه است.
8- توهین کردن به یکدیگر:
توهین کردن و اتصاف یکدیگر به لقب هاى زشت از کار های بسیار زشت و مزموم بوده و در دین مبین اسلام برای مرتکبین آن وعده عقاب داده شده است خداوند می فرماید:« ولاتنابزوا بالإلقاب»[8]و یکدیگر را به لقب هاى بد مخوانید.
9- غیبت کردن:
خداوند در قرآن کریم می فرماید:« و لا یغتب بعضکم بعضا إیحب إحدکم إن یاکل لحم إخیه میتا فکرهتموه»[9] و بعضى از شما از بعضى دیگر غیبت نکند; آیا هیچ کدام از شما خوش دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد, که از آن تنفر دارید.
[1] . بقره ، آیه 213.
[2] . مائده ، آیه 48.
[3] . روم، آیه 32.
[4] . آل عمران ، آیه 118.
[5] . اسرإ ، آیه 53.
[6] . حجرات ، آیه 11.
[7] . همان, آیه 12.
[8] . همان, آیه 11
[9] . همان, آیه 12.
¤ نویسنده: موسی مباشری
تحقق امت واحده در قرآن
قرآن کریم براى تحقق امت واحد عوامل زیر را ذکر کرده است:
1-اخوت
از دیدگاه قرآن کریم, همه مومنان با هم برادرند, بنابراین باید با هم متحد باشند و اگر در موردى بین دو مومن اختلاف یا نزاعى پیش آمد سایر مومنان باید بین آن دو صلح و دوستى برقرار کنند:« انما المومنون اخوه فإصلحوا بین إخویکم»[1] همانا مومنان[ مسلمانان] برادرند, پس بین برادرانتان آشتى برقرار سازید. « و اذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعدإ فإلف بین قلوبکم فإصبحتم بنعمته اخوانا»[2]و نعمت خداوند را بر خود یاد کنید که دشمنان همدیگر بودید و او میان دل هاى شما الفت داد و به نعمت او با هم دوست شدید. از دیدگاه علامه طباطبایى, اخوت میان مومنان, اخوت تشریعى است و حقوقى را در بر دارد.[3]
2- مودت
مودت یعنى دوست داشتن چیزى و نیز به معناى آرزو کردن وجود وحصول آنچه محبوب است به کار مى رود.
از دیدگاه قرآن کریم مومنان باید با یکدیگر مودت و محبت داشته باشند که این خود, وحدت و همدلى را به دنبال دارد: «و جعل بینکم موده و رحمه ان فى ذلک لآیات لقوم یتفکرون» [4]و در میان شما دوستى و مهربانى افکند و در این امر براى اندیشه وران مایه هاى عبرت است. « ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا» [5]کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند, زودا که خداوند رحمان در حق آنان مهربانى کند.
3- الفت
الفت یعنى ضمیمه کردن چیزى به چیز دیگر یا ضمیمه کردن چند چیز با هم.. قرآن کریم مومنان را به الفت با یکدیگر ترغیب کرده و مى فرماید:
« واذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم إعدإ فإلف بین قلوبکم» [6]و نعمت خداوند را برخود یاد کنید که دشمنان همدیگر بودید و او میان دل هاى شما الفت داد.
4. رحمت
رحمت به معناى رقت, عطوفت و رإفت است. علامه طباطبایى مى گوید:رحمت اثرى نفسانى است که با مشاهده محرومیت و حاجت شخص محروم, در قلب انسان ایجاد مى شود و مشاهده کننده را به کمک به محروم فرا مى خواند. قرآن در این باره مى فرماید: «وجعل بینکم موده و رحمه» [7]و در میان شما دوستى و مهربانى افکند. در جاى دیگر مى فرماید:«محمدرسول الله و الذین معه إشدإ على الکفار رحمإ بینهم» [8]محمد پیامبر الهى است و کسانى که با او هستند بر کافران سختگیر و با خودشان مهربان هستند.
5. رإفت
رإفت به معناى رحمت و برتر و شدیدتر از رحمت است, چرا که رحمت ممکن است از روى کراهت باشد, ولى رإفت چنین نیست, بلکه با رضایت قلبى است. بدون شک رإفت مسلمانان به یکدیگر در اتحاد و همدلى آنان نقش به سزایى دارد. قرآن کریم درباره اصحاب حضرت عیسى مى فرماید: «وجعلنا فى قلوب الذین اتبعوه رإفه و رحمه» و در دل کسانى که از او پیروى کردند رإفت و رحمت قرار دادیم. علامه طباطبایى در این باره مى نویسد: در مورد اصحاب پیامبر نیز قضیه چنین است, چون خداوند درباره شان مى فرماید: «رحمإ بینه».
6. عفو
عفو به معناى «ترک چیزى» یا «صرف نظر کردن از چیزى که اقتضاى نظر و توجه دارد»آمده است. قرآن کریم مسلمانان را به عفو فرا خوانده, مى فرماید: «فمن عفا و اصلح فإجره على الله» [9]پس هر که عفو و نیکوکارى پیشه کند پاداش او بر خداوند است.
7. فضل
فضل در لغت به معناى زیاده و نیز به معناى خیر مى آید و افضال یعنى احسان و نیکى کردن. قرآن کریم در تشویق مسلمانان به فضل و نیکى کردن به یکدیگر مى فرماید: «و لا تنسو الفضل بینکم»[10]و بزرگوارى را در بین خودتان فراموش نکنید».
8. صفح
صفح به معناى «کنار و جانب چیزى» یا «عدول از چیزى به طرف یا جانب دیگرى» و «گذشت کردن و عفو»آمده است. قرآن کریم مسلمانان را به صفح, گذشت و عفو یکدیگر ترغیب کرده است:« و لیعفوا و لیصفحوا إلا تحبون إن یغفر الله لکم»[11] و باید عفو کنند و درگذرند آیا دوست ندارید که خداوند از شما درگذرد.
9. صلح
صلح به معناى مصالحه کردن, صلح کردن, اصلاح کردن و آشتى دادن آمده است. قرآن از مسلمانان مى خواهد که در صورت نزاع بین عده اى از مسلمانان, میان آنان صلح و آشتى برقرار کنند:« و ان طائفتان من المومنین اقتتلوا فإصلحوا بینهما»[12] و اگر دو طایفه از مومنان با هم درافتند میان آنان را سازش دهید.در آیه دیگر آمده است: «فاتقوا الله و إصلحوا ذات بینکم»[13] پس از خداوند پروا کنید و بین خودتان آشتى کنید.
10. تعارف
عرف در لغت به معناى «اطلاع بر چیزى» و نیز «شناختن یکدیگر» است.قرآن کریم ضمن توجه دادن مومنان به این که همه از مرد و زنى زاده شده اند و مثل هم هستند, به آنان هشدار مى دهد که اگر قبیله قبیله اند به این علت است که همدیگر را بشناسند و الا این امر مایه برترى گروهى بر گروه دیگر نیست:« یا إیها الناس انا خلقناکم من ذکر و إنثى و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان إکرمکم عندالله إتقکم» [14]هان اى مردم, همانا ما شما را از یک مرد و یک زن آفریده ایم و شما را به هیإت اقوام و قبایل در آورده ایم تا با یکدیگر انس و آشنایى یابید, بى گمان گرامى ترین شما در نزد خداوند پرهیزگارترین شماست.
11. احترام به دیگران
قرآن مى فرماید:« قالوا آمنا بالله و ما إنزل الینا و ما إنزل الى ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و الاسباط و ما اوتى موسى و عیسى و ما اوتى النبیون من ربهم»[15] بگو به خداوند و به آنچه بر ما و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل شده و آنچه به موسى و عیسى و آنچه به پیامبران از سوى پروردگارشان داده شده ایمان آورده ایم.
منابع:
1- قرآن
2- نهج البلاغه
3- پیغان، نعمتالله؛ امت واحده، از همگرایی تا واگرایی، فصلنامهی علوم سیاسی، سال چهارم، شماره پانزدهم، 1380
4- حکیم، سیدمحمدباقر, وحدت اسلامى (از دیدگاه قرآن و سنت), ترجمه عبدالهادى فقهى زاده ، 1377.
5- صلاح الدین حسام, ((وحدت و ضرورت آن)), وحدت مسلمین ، 1379.
6- طباطبایی، محمدحسین ،خلاصه تعالیم اسلام،1362.
7- طباطبایی، محمدحسین؛ تفسیرالمیزان، ترجمهی محمدجواد کرمانی و محمدعلی گرامی قمی، 1376،
8- علم الهدی، سیداحمد؛ ساختار امت، 1387.
9- عمیدزنجانی، عباسعلی؛ بنیادهای ملیت در جامعهی ایدهآل انسانی، تهران، بعثت،1361.
10- مجتهد شبستری، محمد؛ جامعهی انسانی سالم، تهران، کانون نشر و پژوهشهای اسلامی،1385.
11- مطهری، مرتضی، ولاء ها و ولایتها،1361 .
[1] . همان, آیه 10.
[2] . آل عمران ، آیه 103.
[3] . سیدمحمدحسین طباطبایى, پیشین, ج 3, ص 371.
[4] . روم، آیه 21.
[5] . مریم ، آیه 96.
[6] . آل عمران ، آیه 103.
[7] . روم، آیه 21.
[8] . فتح ، آیه 29.
[9] . شورى ، آیه 40.
[10] . بقره، آیه 237.
[11] . نور ، آیه 22.
[12] . حجرات ، آیه 9.
[13] . انفال ،آیه 1.
[14] . حجرات ، آیه 13.
[15] . بقره ، آیه 136.
¤ نویسنده: موسی مباشری
