موضوع مقاله :

راهکارهای عملی برای کسترش حجاب وعفاف

نویسنده : موسی مباشری 

        توسعه پایدار به عنوان یکی از بسترهای تعالی و رشد انسان، آنگاه می توا ند موفقیت آمیز باشد که با یاری و مشارکت همه گروه های اجتماعی و برای همه آنان صورت پذیرد. در میان گروههای اجتماعی زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و بدلیل ارتباط مستقیم آنان با گروه های سنی جوانان، نوجوانان کودکان و نیز تاثیر نیم دیگر جمعیت ، یعنی مردان از مهمترین و موثرترین گروههای اجتماعی به شمار می آیند،

        رسیدن به معیار توانمندسازی زنان در چارچوب تحلیل جنسیتی نیاز به یک حرکت همه جانبه دارد که شامل اصلاحات فرهنگی، اجتماعی، ساختار حقوقی و تغییر تدریجی باورها و ارزش ها و همچنین برنامه ریزی از پایین به بالا دارد . بهمین جهت امروزه دنیا با این واقعیت مواجه شده که زنان دیگر نمی توانند به عنوان عوامل نامریی در فرآیند توسعه به حساب آیند نقش آفرینی و توانمندیهای زنان در میزان موفقیت دولت های در حال توسعه در زمینه کنترل رشد جمعیت، بیکاری و پراکندگی درآمد فردی و حفظ محیط زیست سیاستگذاران کلان دولتی را وامیدارد تا زنان را از حصار نامریی بودن درآورد؛ زنان علاوه بر وظائف شخصی و خانوادگی قادرند در حرکتهای اجتماعی نقشهای مهمی ایفا نمایند که در فرهنگ اسلام، محور اصلاحات، فرهنگ سازی است. لذا با فعالیت های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی می توان فضای اجتماعی جامعه را به سمتی هدایت کرد که افراد به صورت طبیعی و خودجوش به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند.

      بدین ترتیب، اقدامات بازدارنده باید در حد ضرورت، نقش تکمیلی خود را ایفا نماید. در برخورد با پدیده بدحجابی باید مشکل فرهنگی و سیاسی آن را از هم تمایز ساخته و متناسب با خاستگاه های آن به برخوردی سنجیده و برنامه ریزی شده پرداخت. نکته اساسی این که وقتی اکثریت جامعه گرفتار یک ناهنجاری است مقابله با اکثریت نتیجه بخش نخواهد بود، مگر این که با موارد مستهجن که عموم مردم آن را زشت می شمارند، برخورد شود و در دراز مدت با بستر سازی فرهنگی، این ناهنجاری گسترده را به سطح محدودی تقلیل داد، در این صورت دایره اقدامات متوجه افرادی است که در اقلیت قرار گرفته اند. در این مقاله راهکارهای عملی که می تواند در توسعه فرهنگ حجاب وعفاف مؤثر واقع شود به شرح زیر مورد تأکید قرار گرفته است: احیای فرهنگ اسلامی ،اصلاح نگرش های فرهنگی در سیاست گزاران و برنامه ریزان،اصلاح عملکرد رسانه ها ، اصلاح نظام الگوسازی ،به کارگیری روش های صحیح برای گسترش حجاب، تقویت مرزهای زنانگی و مردانگی،توجیه خانوادهها ودهها برنامه بیشنهادی دیگر که در مجموع همه ی این اقدامات می تواند در توسعه فرهنگی عمومی واسلامی مؤثر واقع شود.

مقدمه

         لزوم پوشیدگی زن در برابر نامحرم یکی از مسایل مهم اسلامی است و در قرآن کریم در این خصوص تصریح شده است. به همین دلیل در اصل مطلب از جنبه اسلامی نمی توان تردید کرد. ولی این که بعضی از دختران جوان پوشش خود را به طور کامل رعایت نمی کنند، بیشتر به علت ناآگاهی آنان نسبت به فلسفه حجاب بوده و یکی از جلوه های رفتاری زن یا مرد مسلمان که نشانه دینداری و عامل صیانت جامعه از فساد و آسیبهای روانی- اجتماعی می باشد، حجاب است، داشتن پوشش مناسب نه تنها سبب امنیت خود فرد از آسیبهای مختلف است، بلکه سبب تحکیم خانواده، آرامش روانی افراد جامعه و افزایش امنیت در جامعه است.برای توسعه فرهنگ حجاب در جامعه و اثربخشی شیوه های تربیتی مربوط به حجاب در دل و جان افراد، از یک سو باید رغبت و نیاز درونی نسبت به این مسأله در آنان ایجاد شود تا انگیزه کافی برای بروز رفتار سالم را داشته باشند و از سوی دیگر باید روشها و شیوه های تربیتی فعال و مناسب جانشین شیوه های غلط و منفعل تربیتی گردد.»

 حجاب ازنظراسلام

     اسلام در پرتو رسالت خود، خواسته است که جامع? بشری از بی­بند و باری­ای که جوامع ابتدایی و جوامع صنعتی امروز، در آن غوطه­ور بوده و هستند، سالم و مصون بماند. لذا از طریق قواعد و ضوابط و اساس تشریعی و قانون­گذاری مربوط به حلّ مشکلات جنسی خواسته است، از اساس چاره_­سازی کند و این مشکلات را به صورت اصولی حل نماید.خداوند متعال می­فرماید: (به مردان مؤمن بگو: دیده [از نامحرم] فرو نهند و پاک­دامنی خود را حفظ کنند که این برای آن­ها پاکیزه­تر است. همانا خدا به آنچه می­کنند، آگاه است * و به زنان مؤمنه بگو: دیدگان خود را [از نامحرم] فرو بندند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آنچه نمایان است [مانند دست و صورت] آشکار نسازند...).[1]

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می­فرمایند: «خداوند انسان را به گونه­ای آفریده است که بهره­ای از زنا دارد و این بهره را به صورتی دریافت خواهد کرد، زیرا: زنای چشم، نگاه به نامحرم است و زنای زبان، گفتار با نامحرم است، نفس آرزو و اشتها می­کند و شرمگاه آن را تصدق یا تکذیب می­نماید.»[2]

اسلام بر زنان حرام کرده است که خود را در معرض دید مردم قرار دهند و زینت و زیورآلات نهانی، فریبندگی­ها، دلربایی­ها و زیبایی­های فتنه­انگیز خود را به نمایش بگذارند تا اعمال ایشان، موجب گمراهی و وسوسه شدن و فریفتن مردان شود.

خداوند می­فرماید: "...وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الأولَى..." (همچون جاهلیت پیشین در میان مردم ظاهر نشوید).[3] همان گونه که قرآن دستور داده است که لباس زنان به گونه­ای نباشد که تن در آن پیدا باشد. و همچنین می­فرماید: "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا" (ای پیامبر! به همسران و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که پوشش­های خود را بر خود بپیچند، این برای آن که [به عفیف بودن] شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است).[4]

برای این که زنان نسبت به لباسی که اسلام بدان دستور می­دهد، در تنگنا و سختی قرار بگیرند و مانع انجام اعمال و حوائج آنان نگردد، خداوند می­فرماید: "...وَلا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ..." (...و زینت خود را جز آنچه نمایان است [مانند دست و صورت] آشکار نسازند، و باید روسری­های خود را بر یقه و گریبان­هایشان فرو اندازند...).[5]

می­توان گفت هدف اسلام از حجاب آن است که زن مسلمان با فراغت کامل بتواند وظایف و رسالت اساسی خویش را انجام دهد که حفظ نسل انسان، پرداختن به شئون خانه و خانه­داری و تربیت کودک و اهمیت دادن به آن است، به اعتبار اینکه مادر، کارخان? انسان­ساز و نخستین مدرس? زندگی طفل و سرچشم? محبّت و انگیز? سعادت روحی شوهر است.حجاب، رمز وقار، متانت، و سنگینی زن است، نه آن گونه که دشمنان مغرض اسلام آن را نشان? خواری و بردگی او می­دانند و به قول عقاد، حجاب مانع گمراهی و خودنمایی و فضولیت و حافظ حرمت و آداب عفّت و حیا او است. اسلام وقتی حیا و حشمت برای زن را واجب نموده و برهنگی و خودنمایی و اختلاط با مردان را حرام کرده است، هدفش آن است که دل­ها آرام، روح­ها مطمئن و خانه­ها فضای ملایمی داشته باشند.

در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد.یکی از این آیات، آی? شریف? 59 سور? مبارک? احزاب است: "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا" (ای پیامبر! به همسران و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که پوشش­های خود را بر خود بپیچند، این برای آن که [به عفیف بودن] شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است).

جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید هم? اندامش پوشیده باشد تا همچون گلی لطیف از دسترس هوس­رانان مصون و محفوظ باشد.

¤ نویسنده: موسی مباشری

فلسفه حجاب در اسلام

        هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیل? تزکی? نفس و تقوا به دست می‎آید: "...إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ..."(...قطعاً ارجمندترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست...).[6]"هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الأمِّیِّینَ رَسُولا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ" (اوست خدایی که میان عرب امّی [قومی که خواندن و نوشتن هم نمی‎دانستند] پیغمبری از خودشان برانگیخت، تا بر آنان وحی خدا را تلاوت کند و آن­ها را [از لوث جهل و اخلاق زشت] پاک سازد و کتاب سماوی و حکمت الهی بیاموزد؛ با آن که پیش از این، همه در ورط? جهالت و گمراهی آشکاری بودند).[7] از قرآن کریم استفاده می‎شود که هدف از تشریع حکم الهی، وجوب حجاب اسلامی، دست‌یابی به تزکی? نفس، طهارت، عفّت و پاکدامنی است. آیاتی همچون: "قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ..." (به مردان مؤمن بگو: دیده [از نامحرم] فرو نهند و پاک­دامنی خود را حفظ کنند که این برای آن­ها پاکیزه­تر است...).[8]

باتوجه به آیات وروایات فوق برخی از علل وجوب حجاب دراسلام به شرح زیر ذکر می شود:

1-آرامش روانی

     نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرتهای بی بندوبار، هیجانها و التهابهای جنسی را فزونی می بخشد و تقاضای سکس را بصورت یک عطش روحی و یک خواست اشباع نشدنی در می آورد. غریزه جنسی، غریزه ای نیرومند و عمیق است، هر چه بیشتر اطاعت شود سرکش تر میشود، همچون آتش که هر چه به آن بیشتر خوراک بدهند، شعله ورتر می شود.

       به هر حال اسلام به قدرت شگرف این غریزه آتشین توجه کامل کرده است؛ و لذا تدابیری برای تعدیل و رام کردن این غریزه اندیشیده است و در این زمینه، هم برای زنان و هم برای مردان، تکلیف معین کرده است. یک وظیفه مشترک که برای زن و مرد، مقرر فرموده مربوط به نگاه کردن است: « قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ... قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن »»

     خلاصه این دستور اینست که زن و مرد نباید به یکدیگر خیره شوند، نباید چشم چرانی کنند، نباید به قصد لذت بردن به یکدیگر نگاه کنند. یک وظیفه هم، خاص زنان مقرر فرموده است و آن اینست که بدن خود را از مردان بیگانه پوشیده دارند و در اجتماع به جلوه گری و دلربائی نپردازند.

   اما علت اینکه در اسلام دستور پوشش اختصاص به زنان یافته است، اینست که میل به خودنمائی و خودآرائی مخصوص زنان است. از نظر تصاحب قلبها و دلها مرد شکار است و زن شکارچی. همچنانکه از نظر تصاحب جسم و تن، زن شکار است و مرد شکارچی. در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که مردان لباسهای بدن نما و آرایشهای تحریک کننده به کار برند. این زن است که به حکم طبیعت خاص خود میخواهد دلبری کند و مرد را دلباخته و در دام علاقه به خود اسیر سازد. لهذا برهنگی از انحرافهای مخصوص زنان است و دستور پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است

     روح بشر فوق العاده تحریک پذیر است. اشتباه است که گمان کنیم تحریک پذیری روح بشر محدود به حد خاصی است و از آن پس آرام میگیرد. همانطور که بشر از تصاحب ثروت و جاه و مقام سیر نمیشود، در ناحیه جنسی نیز چنین است. هیچ مردی از تصاحب زیبا رویان و هیچ زنی از متوجه کردن مردان و تصاحب قلب آنان سیر نمیشود. و از طرفی تقاضای نامحدود خواه ناخواه انجام ناشدنی است و همیشه مقرون است به نوعی احساس محرومیت. دست نیافتن به آرزوها به نوبه خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی میگردد.

 2-ا ستحکام پیوند خانوادگی

        شک نیست که اختصاص یافتن استمتاعات و التذاذهای جنسی به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج مشروع، پیوند زن و شوهری را محکم میسازد و موجب اتصال بیشتر زوجین به یکدیگر میشود. فلسفه پوشش و منع کامیابی جنسی از غیر همسر مشروع، از نظر اجتماع خانوادگی اینست که همسر قانونی شخص از لحاظ روانی عامل خوشبخت کردن او به شمار برود، در حالی که در سیستم آزادی کامیابی، همسر قانونی از لحاظ روانی یک نفر رقیب و مزاحم و زندانبان به شمار میرود و در نتیجه کانون خانوادگی براساس دشمنی و نفرت پایه گذاری می شود

     در سیستم روابط آزاد جنسی، پیمان ازدواج به دوران آزادی دختر و پسر خاتمه میدهد و آنها را ملزم میسازد که به یکدیگر وفادار باشند و در سیستم اسلامی به محرومیت و انتظار آنان پایان میبخشد. سیستم روابط آزاد اولاً موجب میشود که پسران تا جائی که ممکن است از ازدواج و تشکیل خانواده سر باز زنند و فقط هنگامی که نیروهای جوانی و شور و نشاط آنها رو به ضعف و سستی مینهد، اقدام به ازدواج کنند و در این موقع زن را فقط برای فرزند زادن و احیاناً برای خدمتکاری و کلفتی بخواهند، و ثانیاً پیوند ازدواجهای موجود را سست میکند و سبب میگردد به جای اینکه خانواده بر پایه یک عشق خالص و محبت عمیق استوار باشد و هر یک از زن و شوهر همسر خود را عامل سعادت خود بداند، بر عکس به چشم رقیب و عامل سلب آزادی و محدودیت ببیند و چنانکه اصطلاح شده است، یکدیگر را زندانبان بنامند.

3-استواری اجتماع

         کشانیدن تمتعات جنسی از محیط خانه به اجتماع، نیروی کار و فعالیت اجتماع را ضعیف میکند. برعکس آنچه که مخالفین حجاب خرده گیری کرده و گفته اند: "حجاب موجب فلج کردن نیروی نیمی از افراد اجتماع است" ، بی حجابی و ترویج روابط آزاد جنسی موجب فلج کردن نیروی اجتماع است

    آنچه موجب فلج کردن نیروی زن و حبس استعدادهای اوست، حجاب به صورت زندانی کردن زن و محروم ساختن او از فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی است و در اسلام چنین چیزی وجود ندارد. اسلام نه میگوید که زن از خانه بیرون نرود و نه میگوید حق تحصیل علم و دانش ندارد و نه فعالیت اقتصادی خاصی را برای زن تحریم میکند. اسلام هرگز نمیخواهد زن بیکار و بیعار بنشیند و وجودی عاطل و باطل بار آید. پوشانیدن بدن به استثناء وجه و کفین مانع هیچگونه فعالیت فرهنگی یا اجتماعی یا اقتصادی نیست. آنچه موجب فلج کردن نیروی اجتماع است، آلوده کردن محیط کار به لذتجوئیهای شهوانی است.

   آیا اگر پسر و دختری در محیط جداگانهای تحصیل کنند و فرضاً اگر در یک محیط درس میخوانند، دختران بدن خود را بپوشانند و هیچگونه آرایشی نداشته باشند، بهتر درس میخوانند و فکر میکنند و به سخن استاد گوش میکنند یا وقتی که کنار هر پسری یک دختر آرایش کرده با دامن کوتاه تا یک وجب بالای زانو نشسته باشد؟ آیا اگر مردی در خیابان و بازار و اداره و کارخانه و غیره با قیافه های محرک و مهیج زنان آرایش کرده دائماً مواجه باشد، بهتر سرگرم کار و فعالیت میشود یا در محیطی که با چنین مناظری روبرو نشود؟

4-ارزش و احترام زن

        مرد به طور قطع از نظر جسمانی بر زن برتری دارد. از نظر مغز و فکر نیز برتری مرد لااقل قابل بحث است. زن در این دو جبهه در برابر مرد قدرت مقاومت ندارد، ولی زن از طریق عاطفی و قلبی همیشه برتری خود را بر مرد ثابت کرده است. حریم نگهداشتن زن میان خود و مرد یکی از وسائل مرموزی بوده است که زن برای حفظ مقام و موقع خود در برابر مرد از آن استفاده کرده است.

      اسلام زن را تشویق کرده است که از این وسیله استفاده کند. اسلام مخصوصاً تأکید کرده است که زن هر اندازه متینتر و با وقارتر و عفیفتر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مرد نگذارد، بر احترامش افزوده میشود. قرآن کریم در سوره احزاب پس از آنکه توصیه میکند زنان خود را بپوشانند، میفرماید: « ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین ». یعنی این کار برای اینکه به عفاف شناخته شوند و معلوم شود خود را در اختیار مردان قرار نمیدهند بهتر است، و در نتیجه عفت و حشمت آنها مانع مزاحمت افراد سبکسر می گردد

¤ نویسنده: موسی مباشری

راهکارهای عملی برای توسعه حجاب وعفاف

     در فرهنگ اسلام، محور اصلاحات، فرهنگ سازی است. لذا با فعالیت‏های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی می‏توان فضای اجتماعی جامعه را به سمتی هدایت کرد که افراد به صورت طبیعی و خودجوش به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند. بدین ترتیب، اقدامات بازدارنده باید در حد ضرورت، نقش تکمیلی خود را ایفا نماید. در برخورد با پدیده بدحجابی باید مشکل فرهنگی و سیاسی آن را از هم تمایز ساخته و متناسب با خاستگاه‏های آن به برخوردی سنجیده و برنامه‏ریزی شده پرداخت. نکته اساسی این که وقتی اکثریت جامعه گرفتار یک ناهنجاری است مقابله با اکثریت نتیجه بخش نخواهد بود، مگر این که با موارد مستهجن که عموم مردم آن را زشت می‏شمارند، برخورد شود و در دراز مدت با بستر سازی فرهنگی، این ناهنجاری گسترده را به سطح محدودی تقلیل داد، در این صورت دایره اقدامات متوجه افرادی است که در اقلیت قرار گرفته‏اند.

اما راهکارهای پیشنهادی که در توسعه حجاب می‏توانند نقش جدی ایفا نمایند، بدین قرار است: [9]

1. احیای فرهنگ اسلامی

    پیاده کردن آموزه‏های دینی و عینی نمودن دستورالعمل‏های شریعت، وظیفه آحاد جامعه است. اما در این میان سازمان‏های فرهنگی حکومت دینی، وظیفه‏ای مضاعف به دوش می‏کشند و باید خط مشی کلی جامعه را بر اجتناب از رذایل اخلاقی، ترغیب جوانان به ازدواج و رواج ساده‏زیستی بنا نهند. بی توجهی نسبت به کار آمدی دین در عرصه‏های مختلف اجتماعی، جوان را به سمت بی هویتی و پرداختن به ضد ارزش‏ها سوق می‏دهد. وقتی پویایی دین در عرصه حیات بشری کم رنگ شود، بدینی است دختران و پسران، ابزار وجود و اثبات شخصیت خویش را در مظاهر غیر دینی مانند خود آرایی و مدگرایی جست و جو نمایند. عدم اهتمام به تقویت باورهای دینی و ارزش‏های اخلاقی سبب می‏شود نسل جوان نسبت به ارزش‏ها بیگانه گشته و نسبت به اعتقادات دینی خود احساس حقارت نماید و بن‏بست فکری در این باب، خودباختگی به فرهنگ غرب را در پی‏دارد. زن مؤمن باید به آنچه اسلام به عنوان ارزش بدان می‏نگرد باور داشته باشد و بداند که شخصیت و عظمت او در گرو روح بلند، اندیشه والا و جان پیراسته از آلودگی است که او را به روشی انسانی و مشی اسلامی فرا می‏خواند و بداند تن آرایه بسته و ظاهر فریبنده هرگز نمایانگر شخصیت او نیست.

2. اصلاح نگرش‏های فرهنگی در مسئولین و برنامه‏ریزان

    تحلیل صحیح، برنامه‏ریزی و سیاست گذاری درست آن گاه میسر می‏شود که از جزئی نگری و بریده نمودنِ پیکره شریعت پرهیز شود و اجزاء و عناصر مجموعه دین در ارتباط با یکدیگر لحاظ شوند. اما واقعیت این است که گاهی برنامه‏ریزان به جای آسیب‏شناسی و پرداختن به معضلات اساسی جامعه، به انجام عملیات قطعی پرداخته و به اتخاذ برنامه‏های موقتی رو می‏آورند. این شیوه، آسیب‏های جدی بر جامعه تحلیل می‏کند. آگاهی مجریان و توجه آنان به معضلات اخلاقی جامعه، اختصاص اعتبار مناسب و نیروی انسانی کارآمد و سوق دادن جامعه به سمت اصلاحات می‏تواند گام مؤثری در رفع مشکلات فرهنگی جامعه باشد. بدیهی است برنامه‏های آموزشی و تشویق بانوان به فراگیری و اهتمام نسبت به مسائل مربوط به خویش، تا حدودی می‏تواند در رفع این معضل مفید و مؤثر باشد.

3. هماهنگی کلیه نهادهای فرهنگی اجتماعی

   در توسعه فرهنگ حجاب، بایستی میان نهادهای دولتی و غیردولتی و نیز میان فعالیت‏های فرهنگی، ارشادی و اجرایی هماهنگی و هم سویی وجود داشته باشد. سازمان هایی همچون آموزش و پرورش، صدا و سیما، آموزش عالی، وزارت بهداشت و درمان هم چنین ارگان ها و نهادهای فرهنگی می توانند در زمینه ترویج فرهنگ حجاب و عفاف تاثیرگذار باشند. ناآگاهی و غفلت یکی از عوامل گرایش دختران به بدحجابی است، همچنین عدم برخورد تعریف شده با افراد متخلف، گرایش دختران را به بدحجابی افزایش می دهد.باید برنامه‏ها و اقدامات به عمل آمده به صورت پی‏گیر تحت نظارت و اشراف نهادهای ذی‏ربط قرار گیرد. جهت تحقق این مهم باید تمامی متولیان و دست اندرکاران از آگاهی لازم و حساسیت کافی نسبت به این موضوع برخوردار باشند تا زمینه گسترش عفاف و حجاب فراهم شود.

4. اصلاح عملکرد رسانه‏ها

      همان طور که ترویج فرهنگ غلط نیاز به مرور زمان دارد، فرهنگ صحیح و مقابله با فرهنگ غلط نیز، نیاز به جریان سازی صحیح و بسترسازی مناسب داردبی‏تردید رسانه‏های تصویری در تغییر هنجارها و ارزش‏ها نقش مؤثری دارند به‏ویژه برنامه‏هایی که با مخاطب ارتباط بیش‏تری برقرار نمایند. گاهی برنامه‏های تبلیغی و فرهنگی، زمینه تحقیر زنان و تضعیف موقعیت آنان را فراهم نموده است. از این رو، مناسب است با اجتناب از عرضه برنامه‏هایی که زنان را به سوی جلوه‏گری سوق می‏دهد هم چنین با پرهیز از نمایش زنان در فیلم‏ها و سریال‏ها و... به عنوان انسان‏هایی کم بهره از معرفت، احساسی و فاقد هویت، بر جایگاه و هویت واقعی آنان تأکید نموده و زمینه‏های تعالی آن‏ها را فراهم سازند. رعایت وقار و متانت و حفظ پوشش که ضامن مصونیت اخلاقی و روانی زن به هنگام حضور در عرصه‏های مختلف اجتماعی است، بعضاً در میان هنرپیشگان مورد بی مهری قرار گرفته و حجاب سنتی و اصیل تحقیر شده است. ریشه چنین نگرش را باید در عدم آگاهی و یا ضعف اعتقادی برخی دست اندرکاران رسانه‏ای دانست.

       به نظر می‏رسد نهادهای فرهنگی باید بیش از پیش به تربیت هنرمندان و هنرپیشگان متعهد به مبانی اعتقادی بپردازند تا حفظ ارزش‏های دینی نه به عنوان تحمیل قانونی، بلکه به عنوان باورهای قلبی و تمایلاتی خود جوش متجلی شود. زن به عنوان موجودی خلاق، برخوردار از ظرافت‏های شخصیتی و دارنده بسیاری از کمالات و استعدادها در رسانه باید خصوصیات مثبت او به عنوان یک مادر، همسر و کسی که نقش‏های برجسته را عهده‏دار است، معرفی شود و از شخصیت‏پردازی‏های ناصحیح که زن را ظلم‏پذیر و ضعیف و یا در نقشی تصنعی و دور از واقعیت نمایش می‏دهد، پرهیز کند. رسانه در این جهت می‏تواند ارائه طریق نماید، ترتیب و تنظیم برنامه‏های آموزشی (با تأکید بر آموزه‏های دینی) آن هم در اوقاتی که نوعاً خانم‏ها امکان بهره برداری از آن را دارند و ساعاتی که از اشتغالات بیرون و احیاناً داخل منزل فارغ شده، از بهترین زمان ارائه برنامه است.

5.  الگوسازی درجامعه واصلاح آن

     انسان پیوسته در این اندیشه است که ارزش‏هایی را که باور دارد در چهره ای مجسم بنگرد و خود را همانند آن الگو بسازد مسأله الگو در اخلاق اسلامی و روان‏شناسی نیز جایگاه مهمی دارد. از این رو، قرآن کریم در شرایطی که زن هیچ گونه ارزش انسانی و اجتماعی نداشت زنانی شایسته چون آسیه همسر فرعون و حضرت مریم (س) را معرفی و از آنان تجلیل نموده است. حضرت زهرا (س) را کوثر دانسته، به عنوان الگو و اسوه معرفی کرده و بدین ترتیب، لیاقت و شایستگی زن را در رسیدن به کمالات معنوی به اثبات رسانیده است. و الگو بودن زنان صالح و وارسته را برای همگان اعم از زن و مرد تبیین نموده است. با توجه به این که الگوها در ساختار روحی و رفتاری انسان نقش مؤثری دارند، یکی از تأسف‏های جدی عصر حاضر این است که زن مسلمان آن چنان که شایسته و بایسته است با چهره‏های بلند تاریخ اسلام آشنا نیست. زندگانی حضرت زهرا (س) و فرزند برومندش، پیام آور عاشورا، حضرت زینب (س) و دیگر چهره‏های والای تاریخ گذشته و معاصر باید برای زن مؤمن نشان داده شود تا بنگرد چه سان با حفظ هویت و شخصیت و وقار و متانت می‏تواند در جامعه حضور پیدا کرده و ایفای نقش نماید. توصیه امام صادق (ع) تأمل برانگیز و قابل توجه است: به زنان دوستی آل علی (ع) را الهام کنید.

6. اصلاح روش‏های

     سلیقه‏ای عمل کردن و تأکید و تکیه بر آداب و عادات غیر اصیل، نقش مهمی در جهت بدبین کردن مردم نسبت به حجاب ایفا نموده است. تصویری که از زن در جوامع اسلامی عرضه می‏شود و نحوه نگرش و برخورد زن، همه گویای این مطلب است که التقاط و انحرافی صورت گرفته است. به این معنا که برخی از احکام دینی با آداب و سنت ناصواب که بعضی ریشه در جاهلیت نخستین دارد، در آمیخته است و مسلمانان باید به عنوان مالکان برترین میراث دینی فهم دینی را از رسوبات فرهنگی‏های جاهلی و سنت‏های غلط بپیرایند. بدین ترتیب یکی از واقعیت‏های تلخ جوامع اسلامی، دیدگاه‏های افراطی و گرایش‏های نادرستی است که به عنوان مذهب و عرف اسلامی درباره مسائل زنان رواج داشته است، تبیین ناهنجاری‏ها و اثرات سوئی که بر این نگرش مترتب است، به سادگی امکان‏پذیر نمی‏باشد چرا که بسیاری از مصادیق این مسأله به عنوان ارزش تلقی می‏شود.

7. توجه به امیال وهدایت صحیح آن

    شاید بتوان گفت که خودآرایی و تزیّن در زن، امری طبیعی است. در فرهنگ اسلام، تمایلات و غرایز انسانی به هیچ وجه منفی تلقی نمی‏شود و سعی بر آن است که با شیوه صحیح نگرش به تمایلات و ارضا مشروع آن، انسان را در جهت تکامل سرعت بخشد. در این راستا، به زن توصیه می‏کند غریزه خودآرایی را جهت دهد و آن را به محارم به ویژه همسر خویش اختصاص دهد. هدایت و جهت‏دهی این غریزه آن قدر مهم است که اگر در موقع مناسب خود انجام نگیرد، جامعه را گرفتار کج‏روی و ابتذال خواهد کرد. جلوه‏گری زن و صرف انرژی و توان او در جهت جلب رضایت و توجه مردان یکی از نمودهای این ابتذال است، که نهایتاً زبونی و حقارت قشر زن را در پی دارد چرا که محیط اشتغال را به محیطی همراه با تبرج تبدیل می‏کند و بخشی از نیاز مرد را در محیط اجتماعی اشباع می‏نماید و بازیچه مردان هوس‏باز می‏شود.

8. تقویت مرزهای زنانگی و مردانگی

    تفاوت‏های تکوینی زن و مرد، مطلبی انکارناپذیر است و خداوند حکیم با احاطه بر این تفاوت‏ها برای هر یک از دو صنف، وظایف و مسئولیت‏هایی مقرر فرموده تا نظام هستی به نحو احسن اداره شود. از این رو در آیه 32 سوره نساء تفاوت‏های موجود بین زن و مرد را مطابق حق و عدالت می‏داند. پس آرزوی تغییر آن‏ها یک نوع مخالفت با مشیت پروردگار تلقی می‏شود: (ولا تتمنّوا ما فضّل الله بعضکم علی بعض... )

بدین ترتیب، پذیرش مرزها و تفاوت‏های جنسیتی میان زن و مرد که ریشه در نظام خلقت آن دو دارد، امری کاملاً منطقی و عقلانی است. اما تبعیض‏ها، بی عدالتی‏ها و بی توجهی به خواسته‏ها و آزادی‏های مشروع زنان که ناشی از برداشت‏های ناصحیح از اسلام می‏باشد و ریشه در اندیشه‏های خرافی و مردسالارانه دارد امر را بر بسیاری از مردم مشتبه ساخته و عموماً این نحوه نگرش و برخورد را در مبانی و معارف دینی و اعتقادی جست و جو می‏کنند. این همه، مسئولیت دست اندرکاران فرهنگ و هنر را سنگین‏تر کرده که در جهت تصحیح و پالایش افکار عمومی جامعه تلاش کنند و مرز میان تعصبات و ارزش‏های دینی را بازشناسی و تفکیک نمایند.

¤ نویسنده: موسی مباشری

راهکارهای پیشنهادی  

       با بررسی نظرات وایده های صاحب نظران ووضعیت فرهنگی اجتماعی جوامع مختلف پیشنهادات کاربردی زیر به منظور اجرا توسط دستگاههای مختلف دولتی وغیر دولتی برای توسعه فرهنگ حجاب وعفاف ومبارزه جدی با بدحجابی ارائه می گردد امید است مورد استفاده قرار گیرد:[10و11]

 - آسیب شناسی و مطالعه توسعه فرهنگ عفاف و حجاب در نظام تبلیغی دینی و ایجاد نوآوری در این زمینه. - تأکید بر اقدامات فرهنگی - تبلیغی به ویژه بهره‌گیری از توانمندی‌های رسانه‌ای و نیروی انسانی مبلغ- با هدف فرهنگ سازی مثبت در زمینه توسعه فرهنگ عفاف و حجاب.
 - تولید محصولات فرهنگی، هنری - سینمایی نمایش، تجسمی، کتاب، رمان و ... برای کودکان و بزرگسالان در زمینه بسط فرهنگ عفاف و حجاب (توسط حوزه هنری).
- توسعه فضای پرسش و پاسخ مانند برگزاری میزگرد و انجام مناظره در زمینه فرهنگ عفاف و ضوابط شرعی حجاب با بکارگیری ابزارهای مختلف تبلیغی.
- برگزاری مسابقات فرهنگی - هنری و علمی با هدف جهت‌دهی به افکار نسل جوان با موضوع حجاب و عفاف و نظرسنجی‌ از شرکت کنندگان در تهیه طرح‌ها و برنامه‌های مناسب در این زمینه.
- تاسیس پژوهشکده توسعه فرهنگ عفاف و حجاب و عفاف (با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری)،
- توزیع کتاب تألیف شده در زمینه بسط فرهنگ عفاف در فروشگاه‌های کتاب شهر سازمان تبلیغات اسلامی.

- نشان دادن اثرات منفی فرهنگ مبتذل و غیر اخلاقی غرب در زندگی اجتماعی و فردی نوجوانان

- بیان مناسب آیات و روایات دینی در مورد رعایت نگاه،‌رفتار و گفتار با در نظر گرفتن مختصات جنسی زن و مرد.

- ارائه مطالب ارزشی، فرهنگی و جذاب در سالن‌های انتظار فرودگاه‌ها، راه‌آهن، پایانه‌های زمینی، تابلوهای الکترونیکی، میادین و چهارراه‌ها.

- رعایت اصل تقوای الهی در عمل از طرف آمرین به معروف وناهین از منکر . ( عامل بودن آمر )

- ارائة الگوی صحیح پوشش متناسب با اسلام وانقلاب برای دختران وپسران 0

-ارائة الگوهای امروزی که برای نسل جوان ملموس باشد 0 ( مانند : دعوت از کسانیکه در زمینه های علمی ، اجتـماعی و… در بین نسل جوان موفق بوده وپوشش برتر دارند 0)

- ترویج فرهنگ اصیل اسلامی وقرآنی در صدا وسیما وسینما وحتی میادین شهرها( بصورت تابلوهای بیل برد ) با ساخت فیــلم ، سریال ، پخش مراسم عزاداری وهیئات مذهبی و000

- تبیین و تبلیغ جاذبه‌ها و دافعه‌های برخی مسائل در مورد نحوه پوشش و حجاب و گسترش حیا و عفت در خانواده‌ها.

- بیان محسنـات حجاب اسلامی وتبلیغ خوبیهای حجـاب وبیان مضرات بدحجــابی وبی حجابی از طریق : همایش ، کنفرانس ، میزگردو000 با بهره گیری از نسل جوان وبا پوششهای مناسب 0

- در نظر گرفتن شرایط زمانی ومکانی در امر به معروف ونهی از منکر بخاطراثر گذاری واثر پذیری وفرهنگ سازی از طریق مثبت نگری به مقوله حجاب وعدم بزرگنمایی بدحجابی 0

- مجاب نمودن مسئولین بین خود وخانواده وزیر مجموعه ی اداری آنان ( مانند : منشی ها وغیره )

- جلوگیری از تولید وفروش محصولات غیرفرهنگی والبسه های نا مناسب 0

- توسعه وگسترش هیئات مذهبی وپخش از صدا وسیما وهمچنین در بعضی مناسبات کشاندن آنان به خیابانها ومیادین شهر 0

- برگزاری میز گردهای تخصصی با بهره گیری از متخصصین جوان در زمینه های مختلف علمی ، سیاسی . اجتماعی و…

- در نظر گرفتن معیار عفاف در انجام پیمایش‌های ملی جوانان و ارائه گزارش‌های آن به دستگاه‌های مرتبط.
 - انجام پژوهش‌های کاربردی در خصوص توسعه فرهنگ عفاف و تعیین سهم و نقش هر دستگاه بر اساس پژوهش‌های انجام شد.
- انجام تحقیقات کاربردی در خصوص علل اجتماعی بالا رفتن سن ازدواج و ارائه پیشنهادات مناسب به دستگاه‌های ذیربط بر اساس وظایف هر دستگاه.
- آسیب شناسی وضعیت ازدواج جوانان در برنامه‌های مصوب مربوط و ارائه راهکارهای مناسب جهت دستیابی به اهداف مشخص.
- ایجاد مراکز مشاوره‌ای محلی - با کادر مجرب - جهت اطلاع رسانی به خانواده‌ها و جوانان به صورت حضوری، تلفنی و مکاتبه‌ای.
- برگزاری میزگرد و انجام مناظره در خصوص فلسفه عفاف و حجاب.
 - تشویق و تجلیل از دختران و پسران نخبه و ممتاز و معرفی افراد نمونه با توجه به الگو بودن آنها در زمینه پوشش.

- تعیین حدود وثغور قانونی حجاب اسلامی با عنایت به فرهنگ غنی اسلامی وایرانی برای دختران وپسران در جامعه ومدرسه ودانشگاه با بهره مندی از نظر کارشناسان علوم اجتماعی وروانشناسان 0

- برخورد قاطع با متخلفین بصورت هماهنگ ومتحد الشکل از طرف تمامی دستگاه های مسئول از قبیل : قوة قضائیه ، نیروی انتظامی و ضابطین آنان در بسیج و000 با پدیده ی بدحجابی و… ( ارائه ی راه حل واحد در برخورد با بد حجابی وبی حجابی وپرهیز از تکرویها وکج سلیقگی ها در برخوردها 0

- برخورد شایستـه ومبتنی برعقلانیت واصــولی باپدیده ی تکنولوژی جدید ( مانند : ماهواره واینترنت ) وتلاش در جهت ارائه ی تکنولوژی برتروجایگزین ویا در صورت عدم توانایی در ارائه ی الگوی برتر، شناساندن محسنات آن بجای برخورد های احساسی وگاهی خدای ناکرده نابخردانه باآن ،که خودنوعی ترویج می باشد!!! چراکه حتی کسانیکه با آن آشنایی ندارند به دنبال چیستی ؟ آن می روند ، کما اینکه در چند سال اخیر تجربه ی مبارزه با ویدئو وماهواره به چنین واقعه ای اذعان دارد 0

- ایجاد حالت احساسی خوف ورجاء در جامعه :

خوف برای متخلفین ورجاء برای مردم وافراد سالم جامعه با وضع قوانینی که ضمانت اجرای عملی را داشته باشند ونظارت دقیق بر حسن اجرای آن قوانین از طریق مجلس محترم ودستگاههای نظارتی 0

- ایجاد اعتماد عمومی به حکومت با برخورد قاطع با فاسقین وفاسدین ومتجاهرین به فسق 0

- ایجاد اشتغال برای جوانان وسرگرم کردن این قشر عظیم به کار وتلاش وایجاد امنیت شغلی 0

- برقراری امنیت شغلی ، اجتماعی ، اقتصادی ، رفاهی از طریق مسئولین ذیربط وتبلیغات گسترده رسانه های گروهی 0

- طراحی شیوه‌های کارآمد جهت گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در حوزه‌های مرتبط با جوانان.
- ایجاد ضوابط مشخص به منظور رعایت عفاف توسط تشکل‌های غیر دولتی جوانان و نظارت بر آنان در این زمینه.
- حمایت از سازمان‌ها و انجمن‌های غیر دولتی که در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب فعالیت می‌کنند.
- تبیین و معرفی شیوه‌ها و راهکارهای مناسب برای ارتباط سالم و پاک جوانان و اهمیت زدایی از نماد لباس و آرایش مبتذل به عنوان شیوه‌ای برای ارتباط.
 - تحقیق و مطالعه پیرامون اثرات منفی تاثیر فرهنگ فاسد و غیر اخلاقی غرب در زندگی اجتماعی و فردی جوانان (با همکاری دستگاه‌های ذیربط).
- مطالعه جهت تعیین هنجارهای روشن در زمینه توسعه فرهنگ عفاف متناسب با علایق جوانان و ارزش‌های جامعه.
- برنامه‌ریزی در مورد بهینه سازی فرهنگ عفاف در اوقات فراغت با اولویت اجرای برنامه‌ها به تفکیک دختران و پسران.

- ترویج فرهنگ ازدواج واستحکام بنای خانواده با حمایت از مزدوجین وفرهنگ سازی در این رابطه وارائه ی راهکارهای عملی برای حصول به آن وسهل وآسان نمودن ازدواج از طریق : ساخت خانه های با مساحت کم وبصورت اقساط در اختیار زوجهای جوان گذاردن ، تأمین اشتغال آنان ، ارائه ی مشاوره های خانوادگی از طریق رسانه ی ملی وجراید وبرگزاری میزگردهای تخصصی در این زمینه ویا ساخت سریالهای مناسب 0

- بیان غیر مستقیم مسایل فرهنگی از طریق صدا وسیما با ساخت فیلم ، سریال و مصاحبه ودعوت از خانواده های موفق 0

- از بین بردن دغدغه معیشت برای خانواده ها وکم کرده ودر نهایت از بین بردن شکاف طبقاتی بین فقیر وغنی وبرخورد با سود جویان وسوء استفاده کنندگان در جامعه اعم از مسئولین وطبقات اول ودوم جامعه ودیگران . چراکه همسر یا مرد خانه از صبح زود به دلیل عقب نماندن از دیگران وتأمین معاش ورفع نیازوکسب رزق و روزی وبعضا رفاه طلبی بیش از حد توان تا پاسی ازشب درتمام هفته حتی گاهی جمعــه هامشغول کاروتلاش بوده وازتوجه عاطفی ومعنوی اهل خانواده ی خودغافل است وهنگامی که همسر وپدرنتواندپاسخگوی احتیاجات غریزی وعاطفی خانواده ی خود باشد نوعی عقده وبیمــاری گریبانگیر آنان می شودکه کمبود احساسی وعاطفی (محبت )است که درنهایت ممکن است برای ارضاء آن گرایش به غیرقوت گرفته وکم کم زمینه های ناهنجاری بوجود آیدتا غریزه ارضاء شود0 به عنوان نمونه : ( به انحراف کشیده شدن بعضی ازخانم های متأهل )

- رعایت اصول اخلاقی وپوشش مناسب والدین در منزل درحضور فرزندان مانند : پدر در مقابل دختر ومادر در مقابل پسروحتی محارم نسبی که ممکن است موجب بروز حوادث بسیار شومی نیز گردد 0

- رعایت والدین در استفاده از فیلمهای مبتذل؟؟؟ وبرنامه های ماهواره ای در حضور فرزندان !!! چرا که زمینه ی کنجکاوی آنان ایجاد شده وکودکان نیز به دنبال تقلید بر می آیند 0

¤ نویسنده: موسی مباشری

- کنترل فرزندان توسط والدین در خروج وورود از منزل ونظارت بر حضور آنان در مجالس ومحافل خصوصی وغیر خصوصی جوانان از قبیل : جشن تولد ها ، جشن های فارغ التحصیلی و حتی لهو ولعب ( پارتی ها و… )

- تبلیغ درسطح شهرها وحتی روستاها بطورمنسجم ویکنواخت توسط تراکت ، بیل برد ، پلاکارد و… باذکرمحاسن حجاب نه معایب آن0

- پرهیز از دوگانگی وحتی چند گانگی در برخوردها ورفتارها وتبلیغ ها و…
 – سلیقه ای عمل نکردن دستگاههای مسئول از قبیل : ستاد امر به معروف ونهی از منکر ، نیروی انتظامی ، دستگاه قضایی و...

- تذکر به افراد بدحجاب و برخورد با آنها طبق ضوابط قانونی در اماکن عمومی شهر.
 - پیشنهاد لایحه قانونی به مراجع قانونگذار در خصوص رعایت پوشش مناسب در هنگام رانندگی.
 - برخورد قانونی با افراد خیابانی، افراد بدحجاب و باندهای اصلی فساد فحشا و ....
- نظارت و کنترل قانونی و اصولی بر وضعیت اماکن تفریحی و عمومی نظیر پارک‌ها، سالن‌های سینما، سالن‌ها و اماکن ورزشی، کوهستان‌ها، سواحل دریایی، جزایر، مناطق آزاد تجاری، فرودگاه‌ها، پایانه‌ها و ... (با مشارکت نهادها و دستگاه‌های ذیربط).
- اهتمام بیشتر به آگاه‌سازی جامعه از آثار مثبت اجتماعی و اخلاقی حجاب و عفاف و نتایج منفی عدم رعایت آن از طریق خلق آثار فرهنگی، هنری و تبلیغ (با مشارکت دستگاه‌های ذیربط).
- ممانعت از تولید، توزیع و نمایش محصولات سمعی و بصری غیر مجاز و نمایش لباس‌هایی که موجب بی عفتی و بدحجابی می‌شوند.
- کنترل و نظارت جدی بر رعایت حدود و ضوابط قانونی عفاف در مجتمع‌های مسکونی، برج‌ها و شهرک‌ها از طریق مدیریت بر این گونه اماکن.
- توجه و نظارت بر مراکز خطرناک، ویژه و آلوده و اولویت‌‌ دادن به این برنامه‌ها و مراکز حساس و سلب ابتکار عمل از آن در نفی امنیت اجتماعی زنان.
- اولویت در بکارگیری زنان مجرب در دستگیری زنان متخلف و تحویل دادن آنان به مراکز امنیتی و جلوگیری از بازتاب منفی آن در بین مردم.
- لزوم برگزار کنندگان جشن‌ها و مراسم عروسی به رعایت شئون اسلامی و کنترل افراد شرکت کننده در آن و برخورد جدی با مراکز غیر قانونی و فاقد مجوز.
 - الزام آرایشگاه‌ها به رعایت ضوابط شرعی و قانونی عفاف و کنترل نحوه ورود و خروج عروس و همراهان وی.
- نظارت مستمر بر اماکن تجاری عمومی شامل فرودگاه‌ها و مجتمع‌های مسکونی، نمایشگاه‌ها و ... بر نحوه پوشش و بازرسی از این اماکن در رفع بدحجابی (با همکاری دستگاه‌های ذیربط).
- آموزش، ساماندهی و بکارگیری نیروهای آگاه زنان جهت نظارت بر رعایت حجاب و پوشش در اجتماع با رعایت حریم و حرمت شخصی افراد.
- کسب اعلام نظر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی در خصوص برگزاری هر گونه کنسرت یا جنگ شادی قبل از صدور مجوز.

- توقیف خودروهای دولتی که سرنشینان آن شئون اسلامی را رعایت نمی‌کنند.
- اعلام نظر در خصوص فعالیت‌ یا عدم فعالیت بخش‌هایی که می‌تواند موجب ترویج فساد شوند.
- جلوگیری از فعالیت‌ واحدهای صنفی متخلف که باعث مخدوش کردن عفت عمومی می‌شوند.

- در فرهنگ اسلام، محور اصلاحات فرهنگ سازی است. لذا با فعالیت‏های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی می‏توان فضای اجتماعی جامعه را به سمتی هدایت کرد که افراد به صورت طبیعی و خودجوش به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند.

-  در کتاب‌های درسی دختران دوره‎های ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، به طور سلسله‎وار مباحث مختلف حجاب و پوشش گنجانده شود.

- تولید برخی محصولات فرهنگی، مثل مجله ‎ها به صورت ویژه‎نامه‎های هر چند وقت یکبار برای تبیین علمی و جذاب مسائل حجاب برای دختران

-برگزاری جلسات پرسش و پاسخ درباره‌ی بعضی مسائل و شبهات جدید حجاب با حضور کارشناسان آگاه و مسلط دینی و اسلامی، با حضور زنان و خواهران مؤمن فرهیخته و دانشمند

-توجه مسئولین سیمای جمهوری اسلامی به الگوپذیری مردم، خصوصاً‌ زنان و دخترا ن و توجّه و دقت جدی به حجاب و پوشش هنرمندان و مجریان تلویزیون

-مراکز فرهنگی و رسانه‎ های جمعی، مثل مطبوعات با نگارش آثار و مقالات علمی و استدلالی به تبیین مسائل مهم و اساسی حجاب برتر بپردازند

- خانواده‎ها، خصوصاً مادران که مسئولیت سنگین‎تری در تربیت دختران و ارتباط بیش‌تری با آنها دارند، خود در مواجهه با نامحرم از حجاب کامل، مثل چادر استفاده نمایند

- رعایت حجاب کامل از سوی کادر آموزشی مراکز آموزش و پرورش و دانشگاه تأثیر رفتاری و عملی فراوانی روی مخاطبان دارد.

-بهرگیری از  شعارنویسی روی دیوارها برای ترویج فرهنگ حجاب در این زمینه باید از شعارهای جذاب و مثبت استفاده کرد.

- شرکت فعال زنان محجبه و دارای مدارک علمی و فرهنگی سطح بالا در کنفرانس‎های خارجی و بین‌المللی، در خنثی نمودن تبلیغات سوء رسانه‎های خارجی و غربی بر ضد زنان محجبه، نقش بسیار مؤثری دارد

- تشویق زنان و دختران متدین و عفیف به اینکه طور مستمر مطالعات و تحقیقات خود را درباره‌ی فلسفه، فواید و مسائل حجاب افزایش دهند.
- انجام تحقیق وپژوهش در خصوص مفاسد ومشکلات اجتماعی در مقایسه با کشورهای اسلامی وغیر اسلامی

- در ضمن اثر حاضر آشکار شد که استفاده از چادر مشکی دارای ریشه‌های قرآنی و روایی است؛ از این رو به اهل‌ قلم و مطبوعات توصیه می‌شود در مواجهه با سنت و سیره‌های موجود در بین مسلمین، مثل سیره و سنت استفاده‌ی زنان مسلمان از چادر مشکی، که دارای ریشه‌ی قرآنی و اسلامی است با احتیاط و دقت مواجه شوند و این‌گونه نباشد که به راحتی به نقض سیره و سنّت اسلامی اقدام کنند. [12]

پی نوشت ها:

1ـ سوره مبارکه نور؛ آیات شریفه 31ـ30.

2ـ بخاری، 7؛214.

3ـ سوره مبارکه احزاب؛ آیه شریفه 33.

4ـ سوره مبارکه احزاب؛ آیه شریفه 59.

5ـ سوره مبارکه نور؛ آیه شریف? 31.

 6ـ سوره مبارکه حجرات؛ آیه شریف?13.  

7ـ سوره مبارکه جمعه؛ آیه شریف? 2.

8ـ سوره مبارک? نور؛ آیه شریفه 24.

9-ماهنامه - پیام زن - شماره 184 - 185

10-مقالات علمی سایتهای اینترنتی

11- آثار شهید مطهری

12- سخنرانی های اساتید حوزه ودانشگاهَ

¤ نویسنده: موسی مباشری